Chưa thể thay thế "tai - mắt" nhà báo...
Nhà báo P.J.George đã hỏi ChatGPT: "ChatGPT sẽ tác động đến báo chí như thế nào?". Ứng dụng trí tuệ nhân tạo do OpenAI tạo ra gợi ý một cách lịch sự rằng, nó có thể được sử dụng để tạo ra “những bài báo đơn giản”, do đó “giải phóng để các nhà báo tập trung vào những báo cáo điều tra và chuyên sâu hơn”.
Với câu hỏi này, ChatGPT thậm chí còn đưa ra cảnh báo rằng, nó không đáng tin cậy vì có thể cung cấp “thông tin sai lệch hoặc không chính xác”. ChatPT kết thúc phần hỏi đáp bằng một nhận định khá triết lý: “Sau cùng, tác động của các mô hình ngôn ngữ đối với báo chí sẽ phụ thuộc vào cách chúng được sử dụng và tích hợp vào quá trình sản xuất tin tức".
"Nhìn chung, AI đã đánh giá đúng về tác động của chính nó với báo chí. Ít nhất là trong tương lai gần, AI sẽ là công cụ trong tay của nhà báo. Nếu bất kỳ nhà báo nào lo lắng rằng AI có thể cướp đi công việc của họ, thì khả năng cao là công việc đó sẽ bị cướp đi bởi một nhà báo biết cách sử dụng AI" - nhà báo người Ấn Độ khẳng định.
Tuy nhiên, có nhiều vấn đề trong báo chí mà một ứng dụng AI ở mức độ phát triển hiện tại khó có thể sao chép được, ví dụ tìm địa điểm bí mật của một cuộc họp hội đồng quản trị của một công ty ở New York dựa trên việc bên nào thuê nhiều xe limousine nhất trong ngày. Điều này đòi hỏi một số kỹ năng đặc biệt từ phía nhà báo mảng kinh doanh. Cây viết của The Hindu một lần nữa khẳng định: "Không có gì có thể thay được tai mắt thực tế, ít nhất là thời điểm hiện tại".
Trong khi đa số nhà báo có thể mới được giới thiệu về những khả năng của AI như ChatGPT, thì bản thân ngành công nghiệp tin tức đã bắt đầu nghiên cứu về nó được một thời gian. Khi truy cập bất kỳ trang web lớn nào, rất có thể ít nhất một số bài báo bạn xem đã được chọn riêng cho bạn. Các trang web này thường theo dõi thói quen đọc của bạn và sau đó áp dụng công nghệ học máy để tìm ra bài báo nào sẽ hiển thị cho bạn để bạn ở lại trang web.
Chúng ta có nên lo lắng về việc trí tuệ nhân tạo viết các bài báo mà chúng ta đọc hay không và những bài viết của ChatGPT có được coi là tác phẩm báo chí hay không? Bà Jenna Burrell - Giám đốc nghiên cứu của tổ chức phi Chính phủ Data & Society - lưu ý, bài viết của ChatGPT chưa đáp ứng được tiêu chuẩn báo chí cũng như tính sáng tạo và biên tập viên có thể dễ dàng nhận ra sự khác biệt. “Con người sẽ tiếp tục phát minh và sáng tạo hơn nhiều, đồng thời có thể tạo ra những cách diễn đạt thực sự khác biệt" - bà nói.
Felix Simon - học giả truyền thông tại Viện Internet Oxford, Anh - đã phỏng vấn hơn 150 nhà báo và nhà xuất bản tin tức cho một nghiên cứu sắp tới về AI tại các hãng tin. Ông nói rằng, AI có tiềm năng giúp các nhà báo ghi lại các cuộc phỏng vấn hoặc đọc nhanh các bộ dữ liệu dễ dàng hơn nhiều, nhưng những vấn đề cấp một như độ chính xác, vượt qua thành kiến và nguồn gốc của dữ liệu vẫn phụ thuộc rất nhiều vào phán đoán của con người.
...nhưng không thể khước từ
Mặc dù công nghệ này vẫn còn ở giai đoạn sơ khai, nhưng nhiều chuyên gia AI tin rằng, các tòa soạn có thể hưởng lợi từ việc sử dụng ChatGPT và các công cụ tương tự. CNET thừa nhận đã sử dụng AI để viết các bài báo tài chính bắt đầu từ tháng 11.2022.
Với những bài viết này, CNET đăng kèm dòng trích dẫn: "Bài viết này được hỗ trợ bởi một công cụ AI và được ban biên tập của chúng tôi xem xét, xác minh tính xác thực và chỉnh sửa". Tuy nhiên, cuối tháng 12 cùng năm, hãng tin công nghệ Mỹ CNET đã tạm dừng thử nghiệm xuất bản bài viết AI sau khi phát hiện có lỗi thông tin trong các bài viết.
Gael Breton - chuyên gia digital marketing và SEO, người đầu tiên phát hiện ra việc CNET dùng AI để viết bài - cho rằng, đã đến lúc mọi người bắt đầu thích nghi với công nghệ mới này. "Điều này là tốt hay xấu? Nó chẳng quan trọng nữa vì dù sao cũng đang diễn ra. Điều quan trọng là cách chúng ta sử dụng công nghệ này và cách chúng ta đảm bảo rằng, nó không được sử dụng để truyền bá tin giả. Tôi nghĩ chúng ta cần hiểu cách thức hoạt động, học cách sử dụng nó bởi vì chúng ta không có cách nào để có thể thoát khỏi nó" - ông nói với Euronews.
Ông Breton cũng đã so sánh cách Google đánh giá những bài báo do con người viết ra và những bài viết do CNET tạo ra bằng AI. Kết quả là, tác phẩm của các phóng viên vượt trội rất nhiều so với bài báo tạo ra bằng AI trong kết quả tìm kiếm. “Ngày nay, AI không thể xuất bản một bài báo trên một trang web lớn mà không có sự giám sát của con người, vì vậy chúng ta chưa ở thời điểm AI sẽ thay thế các nhà báo thực thụ" - ông cho hay.
Ariane Bernard - trưởng dự án về dữ liệu tại Hiệp hội Truyền thông Tin tức Quốc tế - cho biết: "Tôi nghĩ rằng chúng ta nên xem xét các chủ đề phi chính trị và không gây tranh cãi, những lĩnh vực không thực sự tác động đến xã hội một cách có ý nghĩa. Giống như mục phong cách sống, vốn không gây tranh cãi. Nếu AI đưa ra lời khuyên tồi về mẹo vặt, sai sót đó có thể tạm chấp nhận" - Bernard nói.
Buzzfeed là ví dụ mới nhất. Người sáng lập BuzzFeed, Jonah Peretti, gần đây đã nói với nhân viên rằng công ty sẽ sử dụng ChatGPT như một phần của hoạt động câu đố và nội dung giải trí khác. “Chúng tôi nhận thấy những bước đột phá trong AI mở ra một kỷ nguyên sáng tạo mới... với vô số cơ hội và ứng dụng tốt đẹp".
Fortune thì cho rằng, dường như ChatGPT và AI sẽ thay đổi báo chí kỹ thuật số theo cách mà Internet đã thay đổi báo in. Đầu tháng 3.2023, Mathias Döpfner - tỉ phú, Giám đốc điều hành của tập đoàn truyền thông Đức - Axel Springer, công ty sở hữu các tờ báo Bild và Welt của Đức cũng như Politico và 88% cổ phần của Insider, cùng các tài sản khác - tin rằng tương lai của công ty nằm ở AI. “Trí tuệ nhân tạo có khả năng làm cho báo chí độc lập trở nên tốt hơn bao giờ hết - hoặc đơn giản là thay thế nó" - ông viết.
Dopfner lập luận rằng, AI sẽ có thể tổng hợp thông tin cho tin tức thời sự nhanh hơn bất kỳ con người nào từng làm được và điều này sẽ khiến vị trí của nhiều nhà báo trở nên lỗi thời. Tuy nhiên, ông không tin AI sẽ thay thế toàn bộ nghề báo.
Tỉ phú ngành truyền thông nhấn mạnh, nội dung chất lượng, độc quyền “vẫn không thể thay thế và thậm chí sẽ trở nên quan trọng hơn với thành công của các nhà xuất bản” và cần những nhà báo để giúp phân biệt rõ “động lực thực sự” của công chúng. Báo chí điều tra, bình luận và các câu chuyện độc quyền nên là trọng tâm của nghề báo trong tương lai. “Hiểu được sự thay đổi này là điều cần thiết cho khả năng tồn tại trong tương lai của một nhà xuất bản. Chỉ những người tạo ra nội dung gốc tốt nhất mới tồn tại" - ông nói.