Chị Tuyết Mai, một người dân sống và làm việc tại Quận 1 (TPHCM), chụp và gửi cho tôi mấy kiểu ảnh về trường hợp xe máy xả khói đen kịt trên đường phố, với lời than vãn: “Không thể chịu nổi mấy chiếc xe hết date này. Một chiếc xe như vậy khiến cả đường khói um”.

Xe cũ nát, trường hợp ở đây là những chiếc xe máy, không chỉ gây ô nhiễm không khí vì xả khói đen kìn kịt, mà còn gây tiếng ồn đinh tai nhức óc vì ống xả cũ tả tơi, và thêm nữa là độ an toàn của phương tiện cũng khó mà bảo đảm.

Có những chiếc xe, phần phía trước gần như trơ khung, thường được sử dụng để chở hàng cho các hộ kinh doanh cá thể. Đáng nói là, vì là phương tiện cũ nát được tận dụng chứ không còn giá trị thương mại, cho nên nhiều người điều khiển các phương tiện này dường như cũng chẳng còn sợ bị phạt hay tịch thu phương tiện, vì thế nhiều khi chạy rất ẩu trên đường phố.

Người đi đường nào không may đi gần những chiếc xe này, trong thâm tâm khó tránh khỏi lo lắng, và cũng cảm thấy ngột ngạt khó thở trước tình trạng khó đen mù mịt của phương tiện cũ nát đó xả ra.

Trên thực tế còn những trường hợp khác, đó là những chiếc xe máy trông bên ngoài thì chưa đến nỗi tàn tạ, nhưng quá trình di chuyển trên đường lại xả khói đen khủng khiếp. Người lái cứ vô tư nhấn ga, còn những người khác điều khiển phương tiện cùng chiều và ở các vị trí gần chiếc xe máy xả khói đen thì phải chịu đựng. Trong trường hợp như vậy, cách tốt nhất là chạy vượt mặt hẳn hoặc cố tình chạy chậm hơn hẳn để tạo một khoảng cách xa nhằm tránh hít phải khói đen.

Việc chế tài bằng cách xử phạt, cấm lưu hành hoặc thu giữ đối với những phương tiện giao thông đường bộ cũ nát gây ô nhiễm không khí trầm trọng hiện hoàn toàn khả thi vì đã có đầy đủ hành lang pháp lí.

Vấn đề còn lại là triển khai thực hiện, đưa ra thời hạn để cho các chủ phương tiện đó có sự chuẩn bị và dần chuyển đổi sang phương tiện khác hạn chế ô nhiễm và bảo đảm các qui định về bảo vệ môi trường.

Tuy nhiên, bài toán chuyển đổi từ phương tiện cũ nát thiếu an toàn và gây ô nhiễm không khí sang phương tiện mới bảo đảm các qui định về bảo vệ môi trường cũng đụng tới một vấn đề rất quan trọng đối với không ít người, đó là kinh phí để chuyển đổi phương tiện.

Nhiều người, không quá khó về điều kiện để được mua trả góp một chiếc xe máy làm kế sinh nhai. Tuy nhiên, mức lãi trả góp với các khoản vay tín chấp trên thị trường hiện tại vẫn còn là gánh nặng đối với không ít người lao động sống bằng nghề xe ôm hay chở hàng thuê, làm mướn...

Có lẽ cũng chính gánh nặng tiền mua xe, tiền trả lãi vay mua xe trả góp mà nhiều người trong số họ lâu nay chưa thể chuyển đổi sang phương tiện mới, vẫn phải tận dụng, bám riết lấy những chiếc xe cũ nát để duy trì việc làm nghề kiếm sống, nuôi vợ con hay trợ giúp gia đình.