Đêm đã khuya, tôi giật mình tỉnh giấc bởi tiếng ồn ào của mấy cậu thanh niên tróng xóm khi họ đang lớn tiếng trách “bạn rượu” uống bia rượu mà sao không có bản lĩnh, cũng như ép người ngồi cùng phải uống khi ai cũng đã ngà ngà say. 

“Rượu bất khả ép, ép bất khả từ” – và nếu từ chối thì “bạn nhậu” coi thường, khinh khi, cho là thiếu bản lĩnh nên nhiều người cứ có men là ép người khác phải uống cùng, uống hết 100% để rồi cái tính sĩ diện, không từ chối sẽ làm cho mọi người trong bàn nhậu khi ra về đều “chân thấp, chân cao”. Không biết có phải chỉ cần uống nhiều là đã đủ thể hiện bản lĩnh đàn ông ? 

Tôi có đứa cháu bà con xa, gọi bằng cậu. Lúc bình thường, cháu tôi vui vẻ, dễ mến, nhưng khi đã có men bia rượu thì mọi người thật sự kinh khủng với cháu ấy. Ép người trong bàn phải uống cùng và không còn phân biệt đúng – sai, phải – trái. Dần dần, anh em xa lánh, bạn bè né tránh vì có cháu ấy là cuộc vui sẽ…mất vui. Với cháu ấy, đã uống là phải uống “tới bến”, uống như vậy mới nhiệt tình. 

Uống, ép, hét hò trong bàn nhậu đã thật sự không còn xa lạ ở Việt Nam và ngày càng “phình” ra chứ không hề giảm nhiệt. Con số hơn 3 tỉ lít bia được tiêu thụ trong một năm đã đưa Việt Nam trở thành “cường quốc” tiêu thụ bia rượu. Và, số người chết vì tai nạn giao thông có nguyên nhân từ bia rượu luôn là con số kinh hoàng và kinh khủng nhất. Nhưng, con số vẫn chỉ là con số, uống bia rượu là quyền của mỗi người nên ai không uống, uống ít đôi khi là “có chuyện”. 

Người Việt chúng ta ngày càng uống bia rượu nhiều. Khắp nơi trên đất nước này, có lẽ không gì nhiều bằng quán nhậu. Và cũng lạ, từ quán bình dân đến nhà hàng cao cấp, đâu đâu cũng thấy khách ngồi từ sáng sớm đến tận khuya. Có cầu ắt hẳn có cung, và dường như chẳng ai thiệt thòi nên người bán cố gắng đáp ứng, “chiều” khách, người uống phải uống thật nhiều để có bản lĩnh, bạn bè “khen”. Nhiều lúc, thành tích tốt trong công việc hay học tập chưa được khen bằng “giỏi” uống rượu . 

Rất nhiều lần tôi tự hỏi về nguồn tiền để thanh niên, công chức, người lao động Việt Nam có thể chi trả cho việc uống bia rượu cả ngày. Ai cũng than thở rằng lương quá thấp, không đủ sống. Nhưng, nếu lương không đủ sống thì có lẽ “lậu” rất cao mới có thể chi trả những khoản mà gấp nhiều lần so với số tiền chi để mua sắm đồ dùng, thức ăn cho gia đình cũng như sinh hoạt trong gia đình. Có lẽ vậy nên mới có chuyện nếu biết uống bia thì công việc nhanh “chạy” hoặc ký hợp đồng trên… bàn nhậu. 

Những năm tháng sống ở Đức đã cho tôi cái nhìn về văn hóa của đất nước này, kể cả “văn hóa bia rượu”. Tại quốc gia này, có hàng trăm loại bia khác nhau, và bia được xem như thức uống giải khát mà thôi. Nhưng, thật hiếm khi thấy người dân uống bia trên tàu, trong hàng quán vào giờ làm việc và công chức uống bia trong ngày làm việc ở buổi trưa, chiều lại càng không. Có lẽ pháp luật đã chế tài và trên hết là ý thức, thái độ của cá nhân mỗi người với bia rượu. 

Phần lớn người Đức uống bia rượu vào cuối tuần. Họ có thể ngồi thật khuya trong quán và một mình nhâm nhi, thưởng thức vài cốc bia hoặc cùng bạn bè nhưng nói chuyện với âm lượng vừa phải để không gây phiền toái đến người xung quanh. Và đặc biệt là họ chỉ uống thật khuya vào thứ 7 để chủ nhật nghỉ ngơi, dành năng lượng cho một tuần làm viêc mới. Làm việc, sinh hoạt, vui chơi điều độ để giữ gìn sức khỏe, có thể sống lâu, đi du lịch là mục tiêu hướng đến của họ. 

Tôi chợt nhớ đến những buổi lên lớp giảng bài vào sáng thứ 2 mỗi tuần. Nhiều sinh viên của tôi vào lớp để có mặt cho việc điểm danh rồi…ngủ hoặc trốn về. Nguyên nhân gì ư? Vì các em đã thể hiện “bản lĩnh đàn ông” đến hơn 2 giờ sáng trên bàn nhậu. Sức khỏe không đủ để học tập, ý thức không có và chính các em đã tự chôn vùi tuổi trẻ trong men bia, ly rượu. Và rồi biết bao hậu quả kéo theo khi tai nạn giao thông xảy ra, khả năng ra trường đúng hạn là không có, thất nghiệp là điều hiển nhiên. 

Ăn uống đều cần đến văn hóa và trong một xã hội tiến bộ, hội nhập thì rất cần đến những thay đổi để hòa nhập và không bị đánh giá thấp. Bao nhiêu bệnh tật do bia rượu gây ra, bao nhiêu hậu quả do bia rượu để lại và bao nhiêu tiền của “trôi” theo bia rượu nhưng vẫn là chưa đủ để làm cho thanh niên, sinh viên và cả người lớn tuổi giảm đi phần nào “tửu lượng”. 

Bản lĩnh đàn ông hay bản lĩnh để xử lý, giải quyết công việc là rất cần. Nhưng, thể hiện bản lĩnh qua bia rượu để “đáng mặt đàn ông” thì thật đáng buồn.