Ngoài nguyên nhân khách quan như mưa dông, cây xanh tại TPHCM và các thành phố lớn còn chịu áp lực lớn từ việc đô thị hóa, bêtông hóa và vấn nạn xâm hại. Tình trạng này khiến cây xanh sinh trưởng và phát triển không tốt dẫn đến tình trạng bộ rễ yếu, sâu bệnh và mục ruỗng…
Tại TPHCM, không khó bắt gặp những hình ảnh cây xanh bị xâm hại bằng nhiều cách khác nhau. Theo khảo sát của PV Báo Lao động trên một số tuyến đường như: Nguyễn Văn Luông, Hậu Giang (quận 6), Hồng Bàng, An Dương Vương (quận 5)… tình trạng cây xây bị đóng đinh treo biển quảng cáo diễn ra khá phổ biến. Bên cạnh đó, nhiều gốc cây ven đường đang bị bịt kín bằng ximăng, bêtông làm cây xanh bị “ngộp”, thiếu không gian phát triển cho bộ rễ.
Đánh giá vấn đề, ông Vũ Văn Điệp - Giám đốc Trung tâm Quản lý hạ tầng kỹ thuật, Sở Xây dựng TPHCM, đơn vị quản lý cây xanh trên địa bàn thành phố - nhận định tình trạng xâm hại cây xanh, diễn biến phức tạp dưới nhiều hình thức.
Theo ông Điệp, việc đào đường thi công, ngầm hóa hệ thống hạ tầng cũng gây ảnh hưởng đến rễ cây. Các đơn vị thi công thường sử dụng phương tiện cơ giới trong quá trình thi công gần gốc cây ảnh hưởng đến bộ rễ. Một gốc cây kích thước tối thiểu khoảng 4m2, chiều dọc theo vỉa hè càng dài càng tốt. Không được kiên cố hóa bêtông sát gốc cây mà chỉ sử dụng những vật liệu thẩm thấu nước để cây có độ hấp thụ không khí (gọi nôm na là để cây thở). Những tiêu chí này, trong quy định xây dựng đô thị có đầy đủ, chi tiết, tuy nhiên thực tế chưa đáp ứng được vì hầu hết vỉa hè đều chật hẹp, không đủ chuẩn.
“Ví dụ, tại Công viên Văn Lang (quận 5), hàng loạt cây cổ thụ bị chết dần do bêtông hóa. Mặc dù trung tâm đã đưa ra nhiều giải pháp nhằm bảo vệ hệ thống cây xanh, tuy nhiên các đơn vị thi công vẫn chưa thực hiện nghiêm” - ông Điệp chia sẻ.
Công ty TNHH Công viên Cây xanh TPHCM cho biết, 4 năm qua, TPHCM có trên 15 trường hợp cổ thụ nhóm 1 hàng chục năm tuổi bị bức hại với nguyên nhân cố ý hủy hoại do yếu tố con người. Ngoài ra, trung bình mỗi năm có trên dưới 200 cây xanh bị xâm hại do thi công vỉa hè; thi công ngầm hóa lưới điện và các tuyến ống cấp nước, thoát nước...
Theo Lê Công Phương - Giám đốc Công ty Công viên cây xanh TPHCM, hiện tượng xâm hại cây xanh đô thị tại TPHCM diễn ra phức tạp. Nhiều cây xanh bị xâm hại thời gian dài mới phát hiện được do cây không có biểu hiện ngay sau khi bị xâm hại. Để răn đe các hành vi tương tự, các cơ quan chức năng cần có chế tài mạnh hơn đối với các trường hợp xâm hại cây xanh đô thị.
Luật sư Nguyễn Tri Đức - Công ty Luật 360 (Đoàn Luật sư TPHCM) - cũng cho rằng, lâu nay mức phạt hành chính (phạt tiền từ 10 triệu đến 15 triệu đồng) không đủ sức răn đe các hành vi xâm hại cây xanh. “Các nhà làm luật cần đề ra biện pháp chế tài hình sự đối với hành vi hủy hoại cây xanh”- luật sư Tri Đức nêu quan điểm.