Thực hiện Chỉ thị 6036 của Bộ GD&ĐT, ở trường phổ thông (THCS, THPT) ngoài việc tổ chức tuyên truyền, phổ biến tác hại của thuốc lá cho học sinh qua các buổi sinh hoạt ngoại khoá, trong tiết sinh hoạt chủ nhiệm, giáo dục lồng ghép qua các môn học như Sinh học, Giáo dục công dân…, nhà trường còn đưa quy định cấm hút thuốc lá vào Nội dung thi đua lớp và Nội quy học sinh để xử phạt vi phạm và đưa vào Quy chế của đơn vị và Nội dung thi đua giáo viên.

Phía trước và phía trong phòng Hội đồng giáo viên các trường học đều có bảng “cấm” hút thuốc lá. Mặt khác, Đoàn trường còn lập hộp thư góp ý, tổ chức ký cam kết không hút thuốc lá đối với học sinh; Công đoàn nhà trường vận động giáo viên ký cam kết bỏ thuốc lá.

Tuy nhiên, thực trạng cho thấy, ở trường phổ thông không phải không còn giáo viên (nam) hút thuốc lá, họ tụ lại sau phòng hội đồng và sảnh trước văn phòng nhà trường để uống trà, hút thuốc lá trước giờ lên lớp và vào giờ ra chơi; nhiều giáo viên nữ khi đi ngang chỗ họ hút thuốc lá bức xúc quá phải lên tiếng trong cuộc họp Hội đồng sư phạm nhà trường, nhưng rồi đâu vẫn vào đấy.

Có giáo viên không có giờ dạy khi đến trường vẫn ung dung điếu thuốc trên tay; cá biệt có hiệu trưởng còn hút trong phòng riêng; rồi nhiều giám thị nhà trường khi làm việc với học trò vẫn thản nhiên hút thuốc lá.

Trong phiên họp Hội đồng sư phạm ở nhiều trường phổ thông, hiệu trưởng ít khi nhắc nhở việc hút thuốc lá của giáo viên; tất nhiên cuối năm học không ai bị trừ điểm thi đua vì hút thuốc lá trong trường, dù có quy định trong Nội dung thi đua; trong số họ nhiều người vẫn đạt danh hiệu “Lao động tiên tiến” hoặc “Chiến sĩ thi đua” và được xếp loại viên chức ở mức “Hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ”.

Có một điều lạ là không có giáo viên nào đặt vấn đề hút thuốc lá của giáo viên trong trường khi xét thi đua hoặc khi xếp loại cán bộ, viên chức ở Tổ chuyên môn và Hội đồng thi đua khen thưởng nhà trường; trong khi tiêu chuẩn danh hiệu “Lao động tiên tiến” theo Luật số 15/2003/QH11, ngày 26.11.2003, có quy định phải: “Có đạo đức, lối sống lành mạnh” và ở điều 25 về phân loại, đánh giá viên chức ở mức “Hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ” theo Nghị định số 56/2015/NĐ-CP ngày 09.06.2015 của Chính phủ về đánh giá và phân loại cán bộ, công chức, viên chức, có tiêu chí: “Thực hiện đúng, đầy đủ, nghiêm túc các quy định về đạo đức nghề nghiệp, điều lệ, quy chế, nội quy của cơ quan, đơn vị”.

Còn theo Quy định về đạo đức nhà giáo (Ban hành kèm theo Quyết định số 16/2008/QĐ-BGDĐT, ngày 16.4.2008 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo) thì nhà giáo: “Không hút thuốc lá, uống rượu, bia trong công sở, trong trường học và nơi không được phép hoặc khi thi hành nhiệm vụ giảng dạy và tham gia các hoạt động giáo dục của nhà trường” và Điều lệ trường trung học cơ sở, trường trung học phổ thông và trường phổ thông có nhiều cấp học (Ban hành kèm theo Thông tư số 12/2011/TT-BGDĐT ngày 28.3.2011 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo), cũng có quy định về các hành vi giáo viên không được làm, đó là: “Hút thuốc lá, uống rượu, bia và sử dụng các chất kích thích khác khi đang tham gia các hoạt động giáo dục”.

Để thực hiện nghiêm Chỉ thị 6036 của Bộ GD&ĐT, thiết nghĩ hiệu trưởng trường phổ thông, ngoài việc đưa nội dung cấm cán bộ, giáo viên, nhân viên hút thuốc lá vào Nội quy của đơn vị và Nội dung thi đua giáo viên, cần quy định thêm: Không xét các danh hiệu thi đua, không xếp loại cán bộ, viên chức ở mức “Hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ” và không đề nghị Hội đồng thi đua khen thưởng của ngành GD&ĐT công nhận các danh hiệu thi đua đối với giáo viên vi phạm và giao trách nhiệm cho Chủ tịch Công đoàn nhà trường, Tổ trưởng chuyên môn thường xuyên nhắc nhở việc thực hiện cam kết không hút thuốc lá trong trường.

Thầy không gương mẫu bỏ thuốc lá; thế nên trong trường phổ thông không phải không có học trò nghiện thuốc lá; học sinh thường vào nhà vệ sinh hút thuốc lá trong giờ ra chơi hoặc trong tiết học xin giáo viên đi vệ sinh; giáo viên và giám thị không thể vào trong nhà vệ sinh để giám sát; cũng có hiệu trưởng trường phổ thông cả năm học chưa bao giờ đến nhà vệ sinh của học sinh để kiểm tra nên không biết học sinh vào đây để hút thuốc lá.

Còn đội Cờ đỏ do Đoàn trường quản lý dù biết nhưng có thể do “sợ”, nên không dám báo cáo cho nhà trường xử lý. Thực trạng như thế nhưng có trường phổ thông nhiều năm chưa xử phạt được học sinh nào hút thuốc lá trong trường và không có lớp học nào bị trừ điểm thi đua lớp.

Trong khi đó, theo Thông tư 08/TT ngày 21.3.1988 của Bộ GD&ĐT hướng dẫn về việc khen thưởng và thi hành kỉ luật học sinh các trường phổ thông, quy định: Hành vi hút thuốc lá của học sinh chỉ bị khiển trách trước lớp, thiết nghỉ xử phạt như thế là quá nhẹ so với với mức độ tác hại; đôi khi gây khó cho việc giáo dục phòng, chống tác hại của thuốc lá cho học sinh.

Năm mới, nhiều hy vọng Bộ GD&ĐT sẽ điều chỉnh Thông tư 08/TT về mức xử lý kỷ luật đối với học sinh hút thuốc lá trong trường từ khiển trách trước lớp lên mức khiển trách hoặc cảnh cáo trước Hội đồng kỷ luật nhà trường để tác dụng răn đe cao hơn, bởi học sinh nghiện thuốc lá khi còn đi học, nhất là ở lứa tuổi cuối cấp THCS, ngoài tổn hại về sức khoẻ, còn dễ đi vào con đường nghiện ngập ma tuý nếu bị bạn bè lôi kéo.

Năm mới, cũng nhiều hy vọng hiệu trưởng trường phổ thông, trước hết gương mẫu bỏ thuốc lá (nếu chưa bỏ được) và mạnh tay “cắt” danh hiệu thi đua đối với những giáo viên còn hút thuốc trong trường; mạnh tay xử lý kỷ luật những học sinh hút thuốc lá trong nhà vệ sinh trường học; đồng thời giao trách nhiệm cho giáo viên chủ nhiệm, giám thị và bí thư Đoàn trường ra sức ngăn chặn và kịp thời thông báo cho phụ huynh khi phát hiện hành vi hút thuốc lá của học sinh để phối hợp giáo dục, đặc biệt quan tâm đến những học sinh ở trọ đi học, học sinh có dấu hiệu nghiện thuốc lá.

Có như thế, các trường phổ thông mới thực hiện tốt Chỉ thị số 6036 của Bộ GD&ĐT và Quyết định số 229/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt “Chiến lược quốc gia phòng, chống tác hại của thuốc lá đến năm 2020” với mục tiêu: Giảm tỷ lệ hút thuốc lá đối với thanh thiếu niên (từ 15 - 24 tuổi) từ 26% năm 2011 xuống 18% năm 2020; nam giới: Từ 47,4% năm 2011 xuống 39% năm 2020, nữ giới: Xuống dưới 1,4% năm 2020.