Chưa tổng kết, đánh giá chung 

PV: Xin bà cho biết việc triển khai VNEN tại Hà Tĩnh thời gian qua? 

 -  Bắt đầu từ năm học 2012 - 2013, Hà Tĩnh thí điểm mô hình trường học mới (VNEN) tại một trường duy nhất là Trường Tiểu học Cẩm Quang (Cẩm Xuyên). Trường này cũng không phải là khó khăn, nhưng đáp ứng được yêu cầu có điểm lẻ. Năm học 2013 - 2014 tiếp tục thí điểm ở 11 trường của 11 huyện. Năm học 2014 - 2015 nâng lên tổng 48 trường. Năm 2015 - 2016 tiếp tục nhân lên ở 129 trường Tiểu học. Đối với THCS, năm học 2014 - 2015 có áp dụng 3 hay 4 trường gì đó. Đến năm học 2015 - 2016 nhân lên tổng 32 trường. Cuối năm học 2015 - 2016, Sở chỉ đạo thực hiện VNEN đại trà. Nhưng tháng 5.2016 sau khi họp có nhiều ý kiến chưa đồng thuận nên thống nhất năm học 2016 - 2017 chỉ triển khai đại trà ở khối lớp 2 và 3 của Tiểu học, lớp 6 của THCS. 

PV: Trước khi quyết định triển khai đại trà VNEN, Sở GD Hà Tĩnh đã tổ chức tổng kết, đánh giá ưu, khuyết điểm của Chương trình trường học mới này? Kết quả thế nào? 

 - Trước khi triển khai đại trà, Sở có tổ chức khảo sát, đánh giá trong nội bộ ngành giáo dục, mà chưa thực hiện khảo sát, đánh giá của các lực lượng ngoài. Tức là các Phòng giáo dục có tổ chức so sánh kết quả học tập của khối lớp thực hiện VNEN với khối không thực hiện. Việc thực hiện đánh giá nội bộ ngành thì chưa đảm bảo vì đánh giá trong nội bộ ngành thì đang chủ quan. Hiện tỉnh cũng đã chỉ đạo thực hiện tổng kết, đánh giá, có báo cáo vào tháng 5.2017, khi đó kết quả sẽ khách quan hơn. 

PV: Theo bà, ưu điểm, hạn chế của mô hình VNEN là gì? 

 - Đây là một mô hình hay, nhưng để làm cho được là cũng không hề đơn giản. Đây là thay đổi hình thức dạy học chứ chuẩn kiến thức, kĩ năng thì không thay đổi. Về lý thuyết nó là một mô hình hay. 

Có chủ quan 

PV: Vừa rồi Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh Đặng Quốc Khánh có phê bình và yêu cầu Sở GD Hà Tĩnh tổ chức kiểm điểm tập thể, cá nhân tham mưu việc triển khai đại trà VNEN khi chưa khảo sát, đánh giá và việc áp dụng VNEN không xin ý kiến của tỉnh. Tại sao Sở GD Hà Tĩnh để xảy ra việc đó? 

 - Việc này Sở cũng đã thấy khuyết điểm và đã kiểm điểm rút kinh nghiệm theo chỉ đạo của tỉnh. Đúng là đã có chủ quan. Thực ra năm 2014, Sở đã có văn bản đề nghị đưa vào chương trình nội dung kinh tế xã hội của tỉnh về việc triển khai VNEN nhưng sau đó tỉnh có ý kiến, đây là việc chuyên môn của ngành giáo dục nên không đưa vào. Cái này có chủ quan vì chưa lường hết tác động của bên dưới. 

PV: Việc tổ chức kiểm điểm, Sở đã làm đến đâu rồi? Đã báo cáo kết quả? 

 - Trong công văn 230 tỉnh không yêu cầu báo cáo kết quả kiểm điểm. Sở đã triển khai kiểm điểm ở Phòng giáo dục tiểu học, Phòng GD trung học. Tùy vào chức năng, nhiệm vụ phân công để kiểm điểm. 2 phó giám đốc phụ trách là tôi (phụ trách Tiểu học) và thầy Quốc Anh phụ trách trung học cũng phải kiểm điểm. 

PV: Vậy bà bị kiểm điểm thế nào?

 - Tôi nhận trong quá trình chỉ đạo, mấy năm trước có thận trọng, nhưng trong năm học này tham mưu như thế là thiếu thận trọng, không quyết liệt tham mưu giám đốc báo cáo Ủy ban tỉnh. Sau ý kiến phê bình của Chủ tịch tỉnh thì thấy rất thấm thía. 

Dừng triển khai đại trà là cần thiết 

PV: Tại sao có những ý kiến trái chiều phản đối VNEN nhưng trước đó, Hà Tĩnh vẫn quyết định triển khai đại trà? 

- Khi triển khai đại trà không nhận được thông tin trái chiều, Phòng giáo dục tiểu học có mở diễn đàn trên trang mạng, nhưng không nhận được phản ánh trái chiều từ phụ huynh. Tuy nhiên, những bất cập khi triển khai thì Sở cũng nhận được từ ý kiến của các cốt cán. Chẳng hạn như đầu năm học vừa rồi, sau khi có ý kiến từ lãnh đạo cốt cán, nên đã không triển khai đại trà VNEN ở tất cả các khối lớp như kế hoạch ban đầu. 

PV: Vừa rồi nếu chủ tịch UBND tỉnh không chỉ đạo dừng triển khai VNEN đại trà thì Hà Tĩnh vẫn thực hiện đại trà theo kế hoạch?  

 - Nếu Chủ tịch tỉnh không chỉ đạo thì vẫn triển khai đại trà. Việc dừng là một sự thận trọng cần thiết. Khi đã làm đại trà là không đơn giản. Mặc dù tự nguyện nhưng dừng là đúng. Sau mình kiểm điểm lại thấy việc dừng là cần thiết. 

Thực hiện VNEN ở những trường đã tự nguyện 

PV: Bộ Trưởng Bộ GD&ĐT Phùng Xuân Nhạ đã chỉ đạo năm học mới này triển khai VNEN trên tinh thần tự nguyện. Vậy đối với những trường ở Hà Tĩnh đã thực hiện VNEN thời gian qua, theo kế hoạch năm nay tiếp tục thực hiện thì có tổ chức lấy ý kiến tự nguyện của phụ huynh không? 

 - Thực ra những trường đã triển khai họ đã tự nguyện tự đầu, cái này không phải áp đặt. Giờ tiếp tục làm. Chắc chắn khi họp phụ huynh thì họ đã báo cáo, lấy ý kiến. Việc khảo sát bằng phiếu thì có thể nơi làm nơi không, nhưng chắc đã có biên bản họp phụ huynh. Những trường đã tự nguyện từ đầu thì tiếp tục làm. 

PV: Tại sao Hà Tĩnh muốn triển khai đại trà VNEN? 

 - Vừa rồi Bộ trưởng Giáo dục có gửi văn bản đến UBND các tỉnh đề nghị chỉ đạo tiếp tục triển khai VNEN. Trong văn bản này, Bộ trưởng có nói đây là mô hình tốt được các chuyên gia thế giới đánh giá cao, áp dụng phù hợp ở Việt Nam, tuy nhiên quá trình thực hiện có những bất cập mình chưa xử lý kịp. Mô hình này đáp ứng được yêu cầu đổi mới căn bản toàn diện giáo dục theo định hướng chuyển mạnh từ trọng tâm trang bị kiến thức sang phát triển phẩm chất năng lực người học. 

Trước đó, Sở cũng đã nhận thức được mô hình này phát huy được tính tích cực, tự chủ của học sinh. Trước khi thực hiện mô hình này ngành giáo dục cũng kêu gọi đổi mới phương pháp dạy học theo hướng  để học sinh chủ động, tích cực, sáng tạo để chiếm lĩnh kiến thức. Tuy nhiên, ưu điểm thì lớn, nhưng hiểu để thực hiện cho đúng bản chất thì không phải ai cũng làm được. Giáo viên mà thiếu năng lực thì áp dụng theo một cách cứng nhắc. 

Không có lợi nhuận kinh tế từ Dự án 

PV: Hà Tĩnh nhận được bao nhiêu tiền hỗ trợ từ Dự án VNEN? 

Hà Tĩnh chỉ có duy nhất một trường là Tiểu học Cẩm Quang được hỗ trợ từ Dự án. Mức hỗ trợ hơn 100 triệu đồng/năm. Có dư luận cho rằng Hà Tĩnh làm VNEN đại trà là vì có tiền từ dự án. Nhưng như thế là oan cho Hà Tĩnh. Thực tế, Hà Tĩnh chỉ có một trường được Dự án hỗ trợ. 

PV: Với kế hoạch triển khai đại trà VNEN, nhưng nay phải dừng đại trà. Vậy xử lý thế nào đối với thiết bị, tài liệu nhập về? 

 - Về thiết bị thì tùy các trường. Tài liệu thì các nhà trường tự đăng ký với các đơn vị cung cấp. Sở không bao thầu việc cung cấp thiết bị, tài liệu. Vừa rồi chắc các trường cũng có thiệt hại, nhưng rồi họ trả lại cho các đại lý thôi. Việc này Sở không chỉ đạo. Dư luận bên ngoài có nói Sở bao thầu sách vở, thiết bị lấy phần trăm nhưng việc này là không có. 

Phụ huynh phản đối cũng có cái lý 

PV: Tại sao phụ huynh phản đối VNEN? 

Việc học theo mô hình trường học mới, không phải nơi nào cũng làm được tốt. Cũng có những nơi phụ huynh chưa hài lòng. Có thế do chưa tuyên truyền tốt trong phụ huynh. Đó là việc học theo VNEN phụ huynh chưa hiểu được đầy đủ hạ thấp chuẩn kiến thức kĩ năng, thực ra đây chỉ là thay đổi hình thức tổ chức dạy học. Còn chuẩn kiến thức không thay đổi. Thậm chí dùng sách giáo khoa hiện hành vẫn dạy được VNEN. Giáo viên có năng lực không cần đến tài liệu mô hình trường học mới vẫn dạy tốt. Tuy nhiên, một số giáo viên thiếu linh động, lười, áp dụng cứng nhắc nên phụ huynh chưa yên tâm. 

Thêm nữa, một số phụ huynh dân trí cao họ còn băn khoăn ở chỗ muốn những học sinh nào giỏi được học thêm nữa. Bởi mục đích học thì cuối cùng vẫn là thi đại học. Mà thi đại học giờ thì đề vẫn là kiểm tra kiến thức. Còn con mình có phẩm chất, kĩ năng nhưng cũng không sử dụng vào thi đại học. Nên suy nghĩ đó cũng có cái lý của phụ huynh. Tuy nhiên, có thể sau này, Bộ sẽ có đổi mới trong đề thi để kiểm tra phẩm chất, kĩ năng của học sinh đối với học sinh đã áp dụng VNEN. 

PV: Xin cảm ơn bà!