Google cho biết thỏa thuận trả loại phí này bước đầu triển khai tại một số quốc gia Châu Âu như Đức, Hungary, Pháp, Áo, Hà Lan…

Tại sao lại là Châu Âu mà không phải khu vực khác? Đơn giản là, Châu Âu đã ban hành luật, tạo sức ép, thậm chí có thể đi tới bước đấu tranh pháp lý và tố tụng tại tòa án, để buộc gã khổng lồ Internet toàn cần phải chấp nhận chia sẻ phí bản quyền tin tức.

Và kết cục, Google từ năm 2020 đến nay đã từng bước nhượng bộ, trước sức ép của luật pháp Châu Âu, từ dư luận xã hội và khối doanh nghiệp, từ mục tiêu đấu tranh của các hãng tin đòi sự công bằng về chia sẻ doanh thu từ tác quyền tin tức được đăng tải trên hệ sinh thái của Google phục vụ cho việc tìm kiếm thông tin và xem, đọc của người dùng.

Vấn đề đặt ngược lại là, nếu không đòi hỏi vì quyền lợi, nếu không đấu tranh đòi sự công bằng, thì chẳng bao giờ Google tự giác hay chủ động chia sẻ doanh thu để trả phí tin tức cho các hãng tin ở Châu Âu.

Từ đó rút ra bài học cho Việt Nam: Nếu không đòi hỏi quyền lợi chính đáng về phí tin tức, nếu không đấu tranh đòi sự công bằng về vấn đề này, thì chẳng bao giờ được các “ông lớn” như Google, Facebook chia sẻ doanh thu quảng cáo từ tin tức đăng tải trên hệ sinh thái của họ.

Nhưng đấu tranh trước hết cần sự đồng thuận và phương pháp. Châu Âu chính là một bài học, có được sự đồng thuận từ hiệp hội các hãng tin tức, nhà xuất bản; được chính quyền lắng nghe và cùng với hệ thống lập pháp và hành pháp hậu thuẫn, từ đó tuyên truyền để cho xã hội nhận thấy sự cần thiết ủng hộ.

Trong vấn đề này, tại Việt Nam, vai trò của Hội Nhà báo Việt Nam là cực kỳ quan trọng trong việc khởi xướng, tập hợp sự đồng thuận để “đông tay vỗ nên kêu”; tiếp đó là làm việc với các cơ quan chức năng để tìm kiếm sự hậu thuẫn, làm rõ các yếu tố pháp lý xung quanh tình trạng đăng tải tin tức báo chí trên hệ sinh thái của Google, Facebook nhưng chưa được chia sẻ doanh thu quảng cáo hay trả tác quyền là phí tin tức.

Việc đàm phán với Google và Facebook về vấn đề này chắc chắn sẽ gặp những khó khăn. Thậm chí, các “ông lớn” này có thể cậy thế nền tảng toàn cầu tỏ ra bất cần việc chia sẻ tin tức trên hệ sinh thái của họ, và còn có thể lập luận rằng các báo cũng hưởng lợi từ việc chia sẻ thông tin trên nền tảng Google, Facebook.

Trên thực tế, vấn đề ở đây là bàn cân thiệt - hơn. Google hưởng lợi quá nhiều về doanh thu quảng cáo từ các tin tức báo chí đăng tải trên hệ sinh thái của họ, như Google News, Google Search tại Việt Nam, với doanh thu quảng cáo mỗi năm lên đến hàng trăm triệu USD, trong khi các báo lại không được chia sẻ doanh thu từ những tin tức, bài viết đã góp phần tạo ra nguồn doanh thu trên.

Có một lý lẽ rất đơn giản là, không đòi – chẳng bao giờ được, dù đó là quyền lợi chính đáng và công bằng của các hãng tin. Một ngày mà các hãng tin, tờ báo còn e ngại các “ông lớn” Google, Facebook “nghỉ chơi” sẽ bị mất views, thì sẽ còn tiếp tục bị mất quyền lợi.