Đình Tân Mỹ là một công trình kiến trúc cổ, được hình thành cùng với quá trình khai khẩn đất đai, dựng làng lập ấp của những người dân làng Tân Mỹ.
Ngay từ khi mới được xây dựng di tích đã trở thành trung tâm sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng của bà con dân làng, gắn bó mật thiết với mỗi người dân Tân Mỹ. Vào năm 2013, Đình Tân Mỹ được xếp hạng di tích cấp tỉnh.
Đáng buồn là các hạng mục công trình này đến nay đã xuống cấp trầm trọng và có khả năng sụp đổ khi mưa, gió lớn.
Trước thực trạng này, cử tri tỉnh Khánh Hòa nhiều lần kiến nghị cơ quan có thẩm quyền sớm nghiên cứu, xây dựng kế hoạch trùng tu di tích.
Năm 2021, HĐND tỉnh Khánh Hòa có nghị quyết thực hiện dự án trùng tu Đình Tân Mỹ với tổng mức đầu tư 2,57 tỉ đồng.
Nghị quyết được thông qua nhận được sự ủng hộ của dư luận và các chuyên gia bảo tồn văn hóa. Tuy nhiên, từ đó đến nay, dự án này vẫn chưa thể thực hiện. Trong khi đó, Đình Tân Mỹ tiếp tục xuống cấp, hư hại do sự bào mòn của thời gian.
Từ năm 2024, ngành văn hóa Khánh Hòa xây dựng kế hoạch bài bản trong việc chuẩn bị hồ sơ, rà soát các thủ tục pháp lý trước khi thực hiện trùng tu Đình Tân Mỹ.
Nhưng khi thẩm định hồ sơ báo cáo kinh tế kỹ thuật đầu tư xây dựng công trình, chủ đầu tư đã nhận diện một số bất cập.
Theo Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Khánh Hòa, qua rà soát, cơ quan này phát hiện khu vực Đình Tân Mỹ đang vướng quy hoạch đất theo Quyết định số 2758 năm 2022 của tỉnh Khánh Hòa về việc phê duyệt Kế hoạch sử dụng đất năm 2022 huyện Vạn Ninh.
Theo Quyết định này, khu vực đất di tích có 189m2 là đất thuộc quy hoạch sử dụng đất giao thông, 1.450m2 thuộc đất tôn giáo, tín ngưỡng.
Ngoài ra, theo Quyết định số 701 năm 2024 của tỉnh Khánh Hòa cũng thể hiện: Trong 1.639m2 đất di tích có 1.450m2 thuộc quy hoạch Đất có di tích lịch sử - văn hóa và 189m2 thuộc quy hoạch Đất giao thông.
Cũng vì vướng quy hoạch giao thông, chưa có sự cập nhật quy hoạch mới, nên công tác trùng tu, sửa chữa di tích đang gặp khó.
Công trình tín ngưỡng cổ ở Khánh Hòa
Theo thông tin từ Trung tâm Bảo tồn Di tích tỉnh Khánh Hòa, từ nửa cuối thế kỷ XVII, một số cư dân từ Bình Định, Phú Yên theo các chúa Nguyễn đến vùng đất Khánh Hòa.
Một thời gian sau, họ đến ven vùng sông Cầu Huyện sinh sống. Thuở ban sơ, ngay sau khi khai phá rừng rú lấy đất trồng trọt, mở mang làng mạc, người dân đã dựng lên một ngôi miếu nhỏ cạnh cây sao cổ thụ để thờ các bậc Tiền hiền đã có công khai phá, giữ gìn vùng đất mới tạo lập...
Đình Tân Mỹ chứa đựng nhiều giá trị về kiến trúc, nghệ thuật, thể hiện nét đẹp đặc trưng riêng có của ngôi đình ở Khánh Hòa. Đây là một công trình tín ngưỡng cổ, mặc dù đã qua nhiều lần tu bổ, song vẫn giữ được những nét cổ kính và mang đậm phong cách kiến trúc đình làng ở vùng Khánh Hòa thời kỳ đầu triều Nguyễn.