Sau trận lũ lịch sử năm 2008, hàng chục hộ dân xã Tô Mậu, huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái cùng 34 hộ dân, chủ yếu ở thôn Làng Chang và Cửa Ngòi (nay là thôn Ngòi Chang) di chuyển đến khu tái định cư Làng Mường (cùng ở xã Tô Mậu).
Khu tái định cư này được hoàn thành vào năm 2016, tuy nhiên đến nay chỉ có duy nhất một hộ dân đến ở, còn lại bỏ hoang.
Theo quan sát của PV, khu tái định cư Làng Mường nằm trên một quả đồi, có 34 lô liền kề chia làm 2 dãy, mỗi lô có diện tích khoảng trên 200m2, xếp theo hình ruộng bậc thang, nền trên cao hơn nền dưới khoảng 1m, giữa là một đường đi nhỏ khoảng 3,5m. Trừ 1 lô đã có người ở, 33 lô còn lại bỏ hoang cỏ lau mọc um tùm. Mỗi lô đã được lắp vòi nước nhưng không có nguồn nước.
Ông Dương Viết Tập, Trưởng thôn Làng Mường cho biết: "Do đường lên khu định cư là đường cụt, nền nhà toàn đá, hẹp, dựng nhà lên nhưng không thể ở được nên người dân không muốn chuyển đến ở".
Theo ông Dương, ở khu tái định cư tuy không lo lũ quét, sạt lở đất nhưng có nhiều bất tiện, nhất là phải tự bơm nước ở tận dưới chân đồi lên dùng, hôm nào mất điện hoặc máy bơm hỏng là không có nước sử dụng.
Bà Vi Thị Dung, gia đình duy nhất ở khu tái định cư Làng Mường cho biết: "Khi được khuyến khích lên đây thì lãnh đạo xã bảo cứ lên đi cho có nhà, rồi sẽ có nhiều hộ lên, nhưng từ lúc lên, thấy có vài hộ hỏi, rồi cũng không thấy ai quay lại, cũng chẳng thấy ai lên".
Khác với tình trạng ở khu tái định cư Làng Mường, người dân đang mong ngóng từng ngày được đến ở khu tái định cư thôn Quyết Thắng cùng xã Tô Mậu, huyện Lục Yên.
Khu tái định cư này được xây dựng tại địa điểm có địa hình bằng phẳng, có ruộng, nguồn nước phục vụ sinh hoạt, sản xuất.
Năm 2017, khu này triển khai san gạt mặt bằng để phục vụ cho 45 hộ dân bị sạt lở, lũ ống, lũ quét vào năm 2008 và các hộ dân bị ngập lụt do nước sông Chảy dâng cao, hộ không có đất ở hoặc nhường đất để cho đường điện cao thế đi qua.
Ghi nhận của PV khi có mặt tại đây, khu tái định cư này mỗi lô có diện tích 125m2, có khu sinh hoạt cộng đồng, điện, nước đầy đủ. Hiện các hộ dân đã đăng ký đến ở hết, trong đó có 28 hộ dân mong mỏi từng ngày để được chuyển đến ngay. Tuy nhiên, hơn 4 năm trôi qua mà khu tái định cư này vẫn dở dang chưa hoàn thiện được.
Ông Trương Văn Thắng, Trưởng thôn Quyết Thắng cho biết, việc xây dựng khu tái định cư Quyết Thắng được quy hoạch hợp lý, vị trí ở thuận lợi cho sinh hoạt của bà con. Các hộ đăng ký đang mong mỏi cơ quan nhà nước nhanh hoàn thành để được đến ở.
Nói về nguyên nhân người dân chưa được đến ở, ông Thắng cho hay, do việc tranh chấp đất trong khu tái định cư của một hộ gia đình tại đây chưa được giải quyết nên việc giải phóng mặt bằng chưa thực hiện được.
Để làm rõ về vấn đề này, PV có buổi trao đổi với ông Hoàng Văn Chương, Phó Chủ tịch UBND xã Tô Mậu.
Ông Chương cho biết: "Có những bất cập, chưa hợp lý trong việc xây dựng các khu tái định cư ở các điểm thôn làng Mường và thôn Quyết Thắng" .
Đối với khu tái định cư ở thôn làng Mường xã đã thông báo, tuyên truyền các hộ gia đình đến ở, nhưng thực tế khu đất đó không phù hợp đối với người dân nông thôn đến ở. Còn khu tái định cư Quyết Thắng xã chưa nắm rõ vì vấn đề thuộc về nhà đầu tư.