Sau phát ngôn của ông Đặng Hồng Anh, Phó chủ tịch Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam, Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam về việc giá các bộ xét nghiệm nhanh COVID-19 tại nước ngoài chỉ khoảng 1,5 USD/ test nếu mua số lượng lớn tới 100 triệu bộ, đã khiến dư luận xôn xao trong những ngày qua. Thực tế tại Việt Nam đang có tình trạng loạn giá test xét nghiệm nhanh COVID-19. Giải thích hiện tượng này, đại diện Bộ Y tế cho biết là do doanh nghiệp tự công bố giá và chịu trách nhiệm về mức giá đó. 

Theo Bộ Y tế, đến nay bộ đã cấp phép cho 97 loại test xét nghiệm, gồm test xét nghiệm PCR, xét nghiệm nhanh kháng nguyên. Với test kháng nguyên nhanh, giá doanh nghiệp công bố trên trang của Bộ Y tế chủ yếu từ 80.000-200.000 đồng/test.

Trước thực tế này, để khắc phục tình trạng lộn xộn, chất lượng không đồng đều giữa các loại xét nghiệm trên thị trường, đồng thời nhằm tiết kiệm chi phí và sẵn sàng về cơ số vật tư, sinh phẩm xét nghiệm Ban Chỉ đạo Quốc gia phòng, chống dịch COVID-19, Bộ Y tế đã tổ chức lấy ý kiến và tổng hợp nhu cầu dự kiến đến hết năm 2021 từ các địa phương trên toàn quốc. Trên cơ sở đó, Bộ Y tế đã nhiều lần tổ chức họp trực tuyến và mời các nhà sản xuất uy tín trên thế giới trực tiếp báo giá ưu đãi cho Việt Nam. 

Ngoài ra, Bộ Y tế cũng đã gửi văn bản mời các nhà cung cấp có sản phẩm test nhanh kháng nguyên và RT-PCR được cấp phép lưu hành tại Việt Nam (bao gồm cả sản phẩm nhập khẩu và sản xuất trong nước) gửi báo giá kèm theo điều kiện thanh toán và số lượng tối đa có thể cung cấp, và đã tổng hợp được số liệu từ giữa tháng 9/2021.  

Sau khi tiếp nhận thông tin này từ Bộ Y tế, đã có hàng chục triệu kit xét nghiệm chất lượng cao được đàm phán và mua sẵn từ các nhà sản xuất uy tín trên thế giới với mức giá tốt hơn rất nhiều so với mặt bằng tại thị trường Việt Nam, trong đó giá sinh phẩm xét nghiệm nhanh kháng nguyên sản xuất tại châu Âu có giá chỉ còn chưa tới 50.000 đồng/test nhờ trợ giá của doanh nghiệp.

Ngoài giá cả, các sinh phẩm xét nghiệm cần phải có chất lượng tốt nhất, độ chính xác cao. Do đó, Bộ Y tế cần có hướng dẫn rõ ràng về tiêu chí chất lượng đối với các chương trình mua sắm, đấu thầu có liên quan. 

Nên ưu tiên cho các loại hoá chất, sinh phẩm, vật tư có nguồn gốc từ các nước phát triển, các nước G7 nếu giá thành hợp lý, không cao hơn so với mặt bằng thị trường hiện nay. Cần tránh mua các sản phẩm giá rẻ nhưng độ nhạy, độ đặc hiệu không cao, dễ dẫn tới sai sót trong kết quả xét nghiệm.  

Đối với xét nghiệm sinh học phân tử RT-PCR, cần ưu tiên các sinh phẩm có ngưỡng giới hạn phát hiện tốt, điều kiện bảo quản thuận lợi (không cần nhiệt độ âm sâu), thời hạn sử dụng lâu (từ 12 tháng trở lên), thời gian cho kết quả nhanh (dưới 1 tiếng), tương thích với nhiều loại máy móc, thiết bị sẵn có tại Việt Nam, và đặc biệt cần phát hiện được 2 tới 3 gen mục tiêu để làm tăng độ tin cậy của kết quả chẩn đoán, nhất là đối với các biến thể mới như Delta, Mu (nhiều sinh phẩm ở Việt Nam hiện nay chỉ phát hiện được 1 gen). 

Trong thời điểm hiện nay khi dịch vẫn đang diễn biến phức tạp cả nước đang cần một lượng lớn sinh phẩm, hoá chất xét nghiệm, bao gồm cả các sản phẩm test nhanh kháng nguyên chất lượng cao với mức giá hợp lý nhất thì rất cần vai trò của Bộ Y tế để tiết kiệm nguồn ngân sách của nhà nước cho cuộc chiến còn kéo dài.