Mong mỏi sớm thoát nghèo

Nếu như trước đây, đại học là con đường duy nhất của học sinh ham học, có học lực giỏi thì hiện nay, xuất khẩu lao động đã trở thành lựa chọn nhanh nhất, ngắn nhất của một số học sinh. 

Gia đình chị N.T.T (trú tại xã Bắc Sơn, huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ) có 4 người con gái, 1 người con trai. Tuy nhiên, cả 3 con gái đều đã đi lấy chồng, 2 người làm công nhân ở Khu công nghiệp Phú Hà (Thị xã Phú Thọ) còn 1 người mở cửa hàng tạp hóa ở Hà Nội. 

Riêng con gái út, chị T đã định hướng cho đi xuất khẩu lao động Đài Loan (Trung Quốc) ngay từ khi cháu còn đang học cấp 3. Đặc biệt, cháu N - con chị T nhiều năm liền đều đạt danh hiệu học sinh giỏi. Có năm, cháu N còn đạt giải Ba kì thi chọn học sinh giỏi môn Tiếng Anh cấp huyện.

Theo chị T, nhiều trường hợp ở xã có con đi học đại học nhưng lại quay về quê vì không xin được việc. Nhiều người cho con xin làm công nhân hoặc xuất khẩu lao động. Do vậy, gia đình chị T quyết định vay ngân hàng hơn 150 triệu đồng để cháu N đi xuất khẩu lao động ngay khi cháu vừa tốt nghiệp THPT. 

"Học đại học cũng mất một khoản học phí và 4 năm theo học. Gia đình em rất nghèo, không có tiền. Nếu đi học đại học chưa chắc ra trường có việc làm nên em thấy đi xuất khẩu lao động để có tiền giúp đỡ gia đình sẽ tốt hơn" - N tâm sự.

Tìm hiểu thật kỹ

TS. Cao Xuân Liễu - Phó trưởng khoa Tâm lý - Giáo dục - Học viện Quản lý giáo dục cho hay, sau khi tốt nghiệp THPT, học sinh có nhiều lựa chọn khác nhau để lập nghiệp. Sự lựa chọn đó tùy thuộc vào điều kiện của mỗi cá nhân. Xuất khẩu lao động cũng là một trong những lựa chọn, điều đó không có gì là sai, song học sinh cũng cần cân nhắc thật kỹ trước khi đưa ra quyết định.

Bởi, khi xuất khẩu lao động, người lao động phải được đào tạo kỹ năng nghề liên quan tại Việt Nam hoặc quốc gia đến làm việc. Nếu học sinh chưa xác định rõ tâm thế sẵn sàng tham gia lao động bằng hình thức xuất khẩu lao động thì thực sự rất lãng phí về thời gian của chính mình và tài chính của gia đình. Hơn nữa, mặc dù đã tốt nghiệp THPT nhưng hiểu biết, cọ xát xã hội học sinh chưa nhiều, điều này dễ dẫn tới có thể các em sẽ gặp những vấp ngã ở các quốc gia khi đến làm việc.

TS. Cao Xuân Liễu nhận định số lượng các em học sinh giỏi tham gia xuất khẩu lao động thời gian qua chưa nhiều. Đây là dấu hiệu cho thấy sự dịch chuyển về việc định hướng nghề nghiệp trong tương lai của lớp trẻ.

Lí giải tình trạng này, TS Cao Xuân Liễu chia sẻ, hiện nay, học sinh có nhiều lựa chọn để "vào đời" hơn so với trước đây. Hiện nay, các thông tin về định hướng nghề nghiệp ngày càng được học sinh quan tâm và thông suốt hơn. 

Thông tin về tình trạng thừa nhân lực, thiếu việc làm hiện nay ở Việt Nam ảnh hưởng tới quyết định của các em. Bên cạnh đó, các nguyên nhân khác như nhận thức, hướng nghiệp của gia đình cũng khiến học sinh lựa chọn lối đi mà các em chưa chắc đã thực sự yêu thích, mong muốn.

Vị chuyên gia cũng đưa ra lời khuyên, với học sinh lớp 12, mặc dù các em đã trưởng thành, có nhận thức hơn nhưng qua thực tiễn cho thấy việc xác định hướng đi trong tương lai còn nhiều lúng túng.

Vậy nên rất cần sự định hướng và đồng hành cùng phụ huynh, thầy cô và xã hội. Các em cần tìm hiểu thật kỹ việc làm ở nước ngoài và tham khảo ý kiến của các bậc phụ huynh, chuyên gia, thầy cô trước khi quyết định.

"Tất nhiên, sự thành công của mỗi cá nhân không chỉ có con đường duy nhất là vào đại học. Nhưng khi các em được trang bị kiến thức ở môi trường đại học thì các em sẽ có nền tảng tri thức và khả năng tư duy ưu việt hơn khi thích ứng với thế giới nghề nghiệp" - vị chuyên gia cho hay.