Ngược dòng ký ức

Làng hoa Ngọc Hà có từ cuối triều Lý, từng tọa lạc ngay trên vườn thượng uyển, phía Bắc thành Thăng Long. Mỗi dịp Tết, dân cư Kinh đô lại đưa nhau đến đây ngắm, mua hoa hay trao câu hẹn ước đôi lứa.

Không chỉ đẹp và lãng mạn, hoa Ngọc Hà còn xuất hiện cả trong thời kỳ đất nước có chiến sự. Trải qua cả hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, bà Trương Thị Xuyến (87 tuổi) tự hào kể về thời bản thân từng làm nhiệm vụ giao liên cho đội du kích.

Ngày giặc Pháp về càn tại đình Hữu Tiệp, các cô gái làng được bộ đội căn dặn về cách truyền tín hiệu bằng màu sắc, số lượng cánh hoa. Những gánh hoa rong khi ấy không đơn giản chỉ để bày bán, mà còn giúp thông tin liên lạc giữa các trận tuyến ác liệt. Hầm ngầm được đào trong vườn, phía trên ngụy trang bằng hoa cũng là nơi nhân dân nuôi giấu chiến sĩ. Cùng với sự đồng lòng của nhân dân, hoa Ngọc Hà đã thực sự góp phần đánh đuổi giặc, theo cách rất riêng.

Níu giữ hương hoa

Thời kỳ đất nước Đổi mới đi lên, hợp tác xã bị giải thể, ruộng đất được cải cách, dân làng Ngọc Hà hoặc bán đất vườn lấy kế sinh nhai, hoặc áp dụng phương pháp ươm hoa theo hướng công nghiệp hóa.

Bà Xuyến thuộc lớp người sau cùng cố gắng níu lấy nghề truyền thống. Nhưng rồi, hoa trong khu vườn rộng của bà ngày nào cũng như nhiều gia đình khác - đành chấp nhận thu mình vào những chậu cây trước sân, ngoài cổng.

Dạ yến thảo, đông thiên môn... là những giống hoa được bà Xuyến chăm chút hàng ngày. Để chúng có mùi thơm dịu nhẹ, lâu phai cần phải bón bằng phân hữu cơ, nguồn gốc từ thực phẩm như cuống rau, vỏ khoai tây,… thay cho các loại phân hóa học.

Cũng theo bà Xuyến, kỹ thuật ươm hoa bằng bầu làm từ xơ dừa xuất phát chính từ làng Ngọc Hà, thay cho bầu đất truyền thống. Cách làm này đòi hỏi phải thường xuyên theo dõi. Bởi nếu sai lệch nửa ngày, cây hoa sẽ phát triển khác hoặc thậm chí chỉ có lá.

“Thời trước, thược dược, kim phượng, hoa đồng tiền,… vốn không quá khó tìm ở nhiều vùng lân cận. Nhưng để chúng có kích cỡ vừa phải, nở không quá dày, màu không bị phai thì không đâu bằng hoa trồng tại Ngọc Hà” – ông Dương Trương Huấn (57 tuổi, chủ một cửa hàng cây cảnh trên đường Vạn Bảo) cho biết.

Cũng theo ông Huấn, lối chơi hoa có phần cầu kỳ hơn chơi cây cảnh. Bên cạnh tác dụng làm đẹp đơn thuần, giới sành sỏi còn tỉ mỉ lựa chọn cây nội thất, cây ngoại thất như thiết mộc lan, hoa kim tiền,… để cầu tài lộc, bình an hoặc thể hiện cá tính riêng và độ chịu chi.

Dù với mục đích nào, thú chơi hoa của mỗi người cũng đều xuất phát từ tình yêu với thiên nhiên. Ánh lên niềm vui trong khóe mắt, bà cho biết mỗi tháng đều dành chút lương hưu ít ỏi để mua cây giống về trồng tại đình Ngọc Hà và đình Hữu Tiệp. Đây cũng là nơi để bà và Chi hội Phụ nữ gìn giữ, truyền lại phương pháp chăm bón hoa cho lớp trẻ kế cận.

“Mỗi ngày thấy hoa nở tôi đều mãn nguyện vô cùng. Vì cả đời sống với hoa, với làng nên chỉ mong sau này người ta vẫn có thể giữ lại cung cách chăm sóc và khuôn viên trồng hoa cho thế hệ sau” - bà Trương Thị Xuyến bộc bạch.