“Nhầm lẫn” chủ nhà, bịa đặt “xuất cảnh trái phép”...

Căn nhà số 68 Tạ Uyên, phường 15, quận 5, TPHCM, thuộc sở hữu của bà Lý Hoan. Trước năm 1975, bà Hoan cho bà Diệp Muối thuê. Năm 1978, bà Muối xuất cảnh. Ngày 16.11.1978, UBND quận 5 tiếp quản căn nhà. Sau đó, căn nhà được giao cho phòng công nghiệp quận 5 sử dụng, rồi Bộ Đại học làm nhà ở cho CBCNV. Ngày 4.1.1980, căn nhà được Sở quản lý nhà đất cấp giấy phép cho Ban Kiến thiết đường dây 230KV (Công ty điện lực miền Nam) sử dụng.

Tuy nhiên, chỉ sau một ngày được cấp giấy phép (5.1.1980), đơn vị này đã... phân phối căn nhà trên cho ông Trần Tấn Công (cán bộ Ban Kiến thiết đường dây 230KV) làm nhà ở. Năm 1991, ông Công hợp thức hoá, được chính quyền cấp chủ quyền nhà cho cá nhân vợ chồng ông Công v.v...

Không chấp nhận căn nhà thuộc sở hữu hợp pháp của mình bị trưng dụng, rồi cấp cho người khác; từ năm 1978, bà Lý Hoan đã có đơn đòi lại nhà. Song, bà Hoan đã chết vào tháng 5.1979. Con bà Hoan là bà Lý Lệ Hùng tiếp tục thay mẹ thừa kế căn nhà và gửi đơn khiếu nại đòi nhà v.v...

Sau 35 năm “ngâm” đơn, ngày 7.1.2014, UBND TPHCM mới ra quyết định số 79/QĐ-UBND trả lời bà Lý Lệ Hùng. Thật kỳ lạ, UBND TPHCM lại cho rằng “năm 1978, bà Lý Hoan xuất cảnh bất hợp pháp”(?), nên Nhà nước “kiểm kê và quản lý nhà”(?). Căn cứ Nghị quyết số 23/2003/QH11, ngày 26.11.2003 của Quốc hội, UBND TPHCM cho rằng, “không có cơ sở giải quyết” trả lại nhà cho bà Hùng.

Bà Hùng khiếu nại ra Bộ Xây dựng. Ngày 10.3.2015, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Trần Nam ra quyết định số 272/QĐ-BXD, cho biết “việc UBND TP cho rằng bà Lý Hoan xuất cảnh bất hợp pháp là không chính xác”. Tuy nhiên, Bộ Xây dựng vẫn căn cứ Nghị quyết số 23 để không chấp nhận trả lại nhà... Bà Lý Lệ Hùng vẫn kiên trì khiếu nại đòi nhà, thì ngày 20.10.2017 vừa qua, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Phạm Hồng Hà tiếp tục có văn bản số 2474/BXD-TTr, trả lời xung quanh vụ việc trên.

Tại văn bản này, Bộ Xây dựng lại... bật mí: “Bà Lý Hoan không xuất cảnh mà chết tại VN năm 1979. Sau khi người thuê nhà là bà Diệp Muối xuất cảnh trái phép, nhà nước đã quản lý căn nhà này; các quyết định quản lý nhà của UBND quận 5 ghi “chủ sở hữu nhà là Lý Tôn Cẩm và gia đình bỏ đi biệt tích”, trong khi hồ sơ không thể hiện Lý Tôn Cẩm là chủ sở hữu hay người thuê nhà... Như vậy, việc Nhà nước quản lý căn nhà 68 Tạ Uyên, dù với lý do chủ sở hữu nhà hay người thuê nhà xuất cảnh trái phép đều không chính xác” - Bộ Xây dựng kết luận.

Áp dụng Nghị quyết 23 để không trả nhà, đúng hay sai?

Điều 1 của Nghị quyết số 23/2003/QH11 ngày 26.11.2003 của Quốc hội quy định: “Nhà nước không xem xét lại chủ trương, chính sách và việc thực hiện các chính sách về quản lý nhà đất và chính sách cải tạo xã hội chủ nghĩa liên quan đến nhà đất đã ban hành trước ngày 1.7.1991. Nhà nước không thừa nhận việc đòi lại nhà đất mà Nhà nước đã quản lý, bố trí sử dụng trong quá trình thực hiện các chính sách về quản lý nhà đất và chính sách cải tạo xã hội chủ nghĩa liên quan đến nhà đất”.

Với trường hợp bà Lý Hoan, ngày 29.3.1990, Phòng xây dựng, thuộc UBND quận 5 đã có văn bản số 418/XD5/VP, khẳng định “Bà Lý Hoan không thuộc diện cải tạo nhà thuê tại quận 5 và căn nhà 68 Tạ Uyên không có trong danh sách cải tạo tư sản thương nghiệp 3/1979”.

Mặt khác, tại văn bản số 2474/BXD-TTr ngày 20.10.2017, do Bộ trưởng Bộ Xây dựng Phạm Hồng Hà ký ban hành, cũng kết luận: “không có cơ sở xác định bà Hoan thuộc diện phải thực hiện chính sách cải tạo nhà cho thuê... Và thực tế, Nhà nước cũng không quản lý nhà 68 Tạ Uyên theo diện cải tạo nhà cho thuê”.

Rõ ràng, với các chứng cứ trên, căn nhà 68 Tạ Uyên do bà Lý Hoan là chủ sở hữu, hoàn toàn không thuộc diện “nhà nước quản lý”, để rồi UBND TPHCM áp dụng Nghị quyết số 23, không giải quyết trả lại nhà cho bà Hoan. UBND TPHCM căn cứ Nghị quyết số 23 để không giải quyết, không trả căn nhà 68 Tạ Uyên cho gia đình bà Lý Hoan là trái với quy định luật pháp, không đúng đối tượng theo Nghị quyết số 23...

Vấn đề đặt ra là vì sao lại xuất hiện những tình tiết mang tính quy chụp, bịa đặt, không có thật trong câu chuyện này như: “bà Lý Hoan xuất cảnh bất hợp pháp”, “chủ sở hữu nhà Lý Tôn Cẩm và gia đình bỏ đi biệt tích”... Từ đó, đưa căn nhà 68 Tạ Uyên thuộc diện “nhà nước quản lý”, để bác đơn đòi nhà của gia đình bà Lý Hoan, trong suốt 40 năm qua?

Trong khi đó, tiếp xúc với PV Lao Động, bà Lý Lệ Hùng đã nức nở trong nước mắt: “Mẹ tôi nhắm mắt, mà lòng vẫn ấm ức vì nhà bị chiếm, bản thân bị vu xuất cảnh trái phép... Tôi yêu cầu làm rõ Lý Tôn Cẩm là ai? mà UBND quận 5 lại ghi là chủ sở hữu căn nhà? Trong khi mẹ tôi mới thật sự là người sở hữu căn nhà 68 Tạ Uyên. Suốt 40 năm qua, nhà mẹ để lại, do người khác sử dụng, còn cả nhà tôi phải ở nhà thuê, nghèo khổ quanh năm”.

Hơn bao giờ, UBND TPHCM và Bộ Xây dựng, phải xem xét lại trường hợp đòi nhà này, để mang lại công bằng, khách quan, tránh cho nạn nhân trong sự vụ sai phạm này thiệt đơn, thiệt kép.