Tại Hà Tĩnh, vừa qua dư luận phản ánh một ngôi trường tư thục có tên danh nhân nước ngoài. Cụ thể, năm 2018, tỉnh Hà Tĩnh cho phép thành lập Trường Tiểu học - Trung học cơ sở và Trung học phổ thông Albert Einstein. Cơ sở giáo dục này hoạt động theo loại hình trường tư thục với tên tiếng Anh là Albert Einstein School.
Việc sử dụng tên người nước ngoài để đặt tên trường học là hiện tượng mới ở Hà Tĩnh và nhiều địa phương khác. Lâu nay, các trường học thường được đặt tên theo các danh nhân của đất nước hoặc địa phương, hoặc gắn với các địa danh, sự kiện tiêu biểu.
Thời mở cửa, tại các đô thị lớn xuất hiện nhiều trường học đặt tên trường bằng tên người nước ngoài, từ ngữ nước ngoài.
Trên địa bàn thành phố Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh đã có nhiều trường quốc tế ra đời, như Trường quốc tế Nhật Bản (JIS); Trường phổ thông quốc tế Việt Nam (VIS); Trường quốc tế Hà Nội (HIS); Trường song ngữ quốc tế Hà Nội Academy, Trường phổ thông liên cấp quốc tế Việt Úc Hà Nội, Trường quốc tế Global, Trường quốc tế ParkCity (ISPH)…
Điều này dẫn đến những băn khoăn của dư luận, bởi vì việc đặt tên trường học có ý nghĩa rất quan trọng đối với văn hóa, lịch sử của địa phương cũng như đối với sự giáo dục thế hệ trẻ.
Năm 2020, cử tri TPHCM kiến nghị lên Quốc hội: "Cử tri đề nghị Chính phủ chỉ đạo rà soát các văn bản quy định về việc đặt tên cho các trường học quốc tế, khách sạn, nhà hàng, chung cư,… là tên nước ngoài khi mà hiện nay số lượng tên nước ngoài được đặt cho các địa điểm trên rất nhiều".
Bộ trưởng Bộ VHTTDL đã có Công văn số 1832 ngày 15.5.2020 giải đáp kiến nghị của cử tri, dẫn lại các quy định và Điều lệ nhà trường do Chính phủ, Bộ GDĐT, Bộ LĐTBXH ban hành. Theo đó, một số văn bản quy phạm pháp luật liên quan không quy định cụ thể về việc đặt tên trường.
Đối với cơ sở giáo dục có vốn đầu tư nước ngoài, Điều 29, Nghị định 86/2018 quy định: “Tên riêng của cơ sở giáo dục có vốn đầu tư nước ngoài không được đặt trùng hoặc gây nhầm lẫn với tên của cơ sở giáo dục đã đăng ký, với tên của doanh nghiệp thực hiện dự án đầu tư; không sử dụng từ ngữ, ký hiệu vi phạm truyền thống lịch sử, văn hóa, đạo đức và thuần phong mỹ tục của dân tộc Việt Nam”.
Sau đó, trong một số Điều lệ nhà trường phổ thông mới ban hành vào năm 2020, Bộ GDĐT quy định về việc đặt tên trường học như sau: “Việc đặt tên riêng của trường phải bảo đảm rõ ràng, minh bạch, không gây hiểu sai về tổ chức và hoạt động của nhà trường; phù hợp với truyền thống lịch sử, văn hóa, đạo đức, thuần phong mỹ tục của dân tộc”.
Như vậy, quy định về việc đặt tên trường học đã cụ thể hơn, tuy nhiên tiêu chí “phù hợp với truyền thống lịch sử, văn hóa, đạo đức, thuần phong mỹ tục của dân tộc” cũng như việc sử dụng từ ngữ nước ngoài để đặt tên trường không được hướng dẫn chi tiết.
Tên trường học là linh hồn của nhà trường, có ý nghĩa về nhiều mặt. Hiện tượng nhiều trường tư thục sử dụng tên, từ ngữ nước ngoài để đặt tên trường học cần được quy định cụ thể, chi tiết, tránh để xảy ra những bất cập và hệ lụy.