Dòng suối bị bức tử

Nhiều năm nay, cuộc sống của người dân xóm Thượng Kim, xã Thần Sa (Võ Nhai) bị đảo lộn bởi hoạt động khai thác khoáng sản phía thượng nguồn tại vị trí giáp ranh giữa hai tỉnh Thái Nguyên - Bắc Kạn. Dòng suối Khau Âu - một nhánh của sông Thần Sa cũng vì thế mà bị ô nhiễm nặng nề.

Ngày 2.1, PV ghi nhận nước suối có màu đục ngầu của bùn đất. Đi ngược lên thượng nguồn với quãng đường dài hơn 15km, những mạt đá từ hoạt động khai khoáng tích tụ lâu ngày, theo thời gian bồi lắng xuống, kết dính với nhau như những khối bêtông bao phủ khắp lòng suối.

Tình trạng ô nhiễm khiến người dân sinh sống hai bên bờ suối không thể sử dụng cho sinh hoạt và sản xuất nông nghiệp. Nếu muốn có nước dùng, người dân phải dùng ống dẫn nước từ khe mạch ra.

Nước suối ô nhiễm cũng khiến những sinh vật sống tại dòng sông dần bị tuyệt diệt. Trâu bò của người dân chăn thả nếu uống phải rất dễ nhiễm khuẩn, sinh bệnh mà chết.

Ông Triệu Đức Kim (xóm Thượng Kim) bức xúc cho rằng: "Nguồn nước ô nhiễm bắt nguồn từ hoạt động khai thác khoáng sản của Công ty TNHH Kim Ngân phía bên kia tỉnh Bắc Kạn chảy sang. 

Thỉnh thoảng, cứ vào khoảng chiều tối hoặc đêm khuya, họ lại xả bùn đất, bụi đá tích trong bể chứa lâu ngày xuống sông, khiến nước sông đen xì, đục ngầu và nặng mùi".

Không chỉ ảnh hưởng đến môi trường, những bùn đất, bụi đá từ hoạt động khai thác khoáng sản theo dòng suối tràn về còn ảnh hưởng tới hàng nghìn m2 đất ruộng của người dân.

Tháng 9 vừa qua, hộ gia đình anh Triệu Trung Thao (xóm Thượng Kim) bị lượng lớn bùn đất, bụi đá tràn vào ruộng khiến hơn 1.200 m2 ruộng lúa sắp đến ngày thu hoạch bị mất trắng.

"Bùn đất theo nước suối tràn vào ruộng khiến cây lúa không thể phát triển được, lúa cứ thể lụi dần và chết đi. Cũng chỉ biết đứng nhìn mà không thể làm gì. Cả gia đình trông chờ vào mấy sào ruộng, mà như vừa rồi, gia đình tôi coi như mất trắng" - anh Thao cho hay.

Dù người dân đã nhiều lần có ý kiến tới các cơ quan chức năng nhưng suốt thời gian qua tình trạng ô nhiễm tại Khau Âu vẫn chưa được xử lý. Dòng suối này đang chết mòn vì ô nhiễm theo năm tháng.

Loay hoay tìm nguyên nhân

Trao đổi với PV, ông Nguyễn Minh Tuấn - Chủ tịch UBND xã Thần Sa cho biết, tình trạng ô nhiễm tại suối Khau Âu đã diễn ra nhiều năm.

Trước đó, tháng 10.2022, đoàn công tác của huyện Võ Nhai đã tiến hành khảo sát, đánh giá thực tế tình trạng ô nhiễm song chưa tìm ra nguyên nhân.

"Người dân phản ánh ô nhiễm nhiều rồi, không chỉ nguồn nước mà đất đá chảy về lấp hết dòng suối. Nguyên nhân vẫn đang được cơ quan chức năng xác định và cũng không loại trừ từ mỏ vàng trên thượng nguồn.

Nhưng nguồn nước khiến suối Khau Âu ô nhiễm từ phía tỉnh Bắc Kạn chảy sang địa phận xóm Thượng Kim là rõ ràng rồi, chảy dọc đường ai cũng nhìn thấy" - ông Tuấn thông tin.

Chủ tịch UBND xã Thần Sa cũng cho hay, nguồn nước bị ô nhiễm không chỉ ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường sống mà sản xuất nông nghiệp cũng thiệt hại khi khiến hàng nghìn m2 ruộng lúa của người dân xóm Thượng Kim bị chết, héo úa do bùn đất, bụi đá tràn về.

Đến nay, nguyên nhân khiến suối Khau Âu ô nhiễm vẫn còn là dấu hỏi chưa có lời giải. Trong khi đó, bùn đất và dòng nước đục ngầu từ các mỏ vàng phía thượng nguồn tỉnh Bắc Kạn vẫn tiếp tục chảy về trong sự lo lắng, bất lực của người dân.