Bạn đọc Nguyễn Thanh Tuấn hỏi:

Vợ chồng tôi đang sinh sống bằng nghề buôn bán đồ ăn vặt lề đường, thuê nhà trọ trong 1 con hẻm tại quận Tân Phú, TP.HCM gồm 4 người: tôi, vợ, con và mẹ vợ.

Trước năm 2017, vợ chồng tôi ở chung với mẹ ruột tại quận 11, TPHCM, lúc đó tôi đã tách sổ hộ khẩu riêng tại căn nhà quận 11 của gia đình tôi vào 1 sổ; mẹ ruột tôi trong sổ chính vì là chủ hộ; mẹ vợ tôi từ lâu không có nhà và được 1 người quen tại Đà Nẵng cho nhập hộ khẩu vào nhà người ấy và cho ở nhờ.

Năm 2016 mẹ vợ tôi vào TPHCM thuê phòng trọ ở gần với gia đình tôi tại quận 11, lúc này tôi có xin giấy tạm trú tại căn nhà quận 11 để mua bảo hiểm y tế cho mẹ.

Giữa năm 2017, mẹ ruột tôi bán căn nhà ở quận 11, lúc đó 2 vợ chồng tôi cùng con trai và mẹ vợ thuê nhà ở tại quận Tân Phú tới nay.

Vậy cho tôi hỏi, kể từ ngày 1.7.2021 nhà nước sẽ thu hồi tất cả hộ khẩu giấy thì: Trường hợp giấy tờ của vợ chồng tôi và con tôi sẽ như thế nào? Chúng tôi không có nhà và lỡ như chủ nhà lấy nhà lại và chúng tôi phải thuê ở nơi khác thì phải làm sao?

Trường hợp của mẹ vợ tôi sẽ như thế nào? Hiện nay, sức khoẻ của mẹ vợ tôi yếu dần, chúng tôi lo lắng sẽ ảnh hưởng tới thủ tục mua bảo hiểm y tế.

(Chú thích thêm là căn nhà của người quen cho mẹ tôi nhập hộ khẩu ở Đà Nẵng đã bán và chuyển đi nơi khác từ lâu. Nhà trọ mà chúng tôi đang ở tại quận Tân Phú, TPHCM không có giấy tạm trú).

Luật gia Vũ Thuỳ Trang - Công ty Luật TNHH YouMe trả lời:

Khoản 2,3 Điều 20 Luật Cư trú 2020 quy định về điều kiện đăng ký thường trú:

2. Công dân được đăng ký thường trú tại chỗ ở hợp pháp không thuộc quyền sở hữu của mình khi được chủ hộ và chủ sở hữu chỗ ở hợp pháp đó đồng ý trong các trường hợp sau đây:

a) Vợ về ở với chồng; chồng về ở với vợ; con về ở với cha, mẹ; cha, mẹ về ở với con;

b) Người cao tuổi về ở với anh ruột, chị ruột, em ruột, cháu ruột; người khuyết tật đặc biệt nặng, người khuyết tật nặng, người không có khả năng lao động, người bị bệnh tâm thần hoặc bệnh khác làm mất khả năng nhận thức, khả năng điều khiển hành vi về ở với ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột, bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột, cháu ruột, người giám hộ;

c) Người chưa thành niên được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý hoặc không còn cha, mẹ về ở với cụ nội, cụ ngoại, ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột, bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; người chưa thành niên về ở với người giám hộ.

3. Trừ trường hợp quy định tại khoản 2 Điều này, công dân được đăng ký thường trú tại chỗ ở hợp pháp do thuê, mượn, ở nhờ khi đáp ứng các điều kiện sau đây:

a) Được chủ sở hữu chỗ ở hợp pháp đồng ý cho đăng ký thường trú tại địa điểm thuê, mượn, ở nhờ và được chủ hộ đồng ý nếu đăng ký thường trú vào cùng hộ gia đình đó;

b) Bảo đảm điều kiện về diện tích nhà ở tối thiểu do Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quy định nhưng không thấp hơn 8 m2 sàn/người.

Khoản 3 Điều 22 Luật Cư trú năm 2020, có hiệu lực từ ngày 1.7.2021 quy định về thủ tục đăng ký thường trú như sau:

3. Trong thời hạn 7 ngày làm việc kể từ ngày nhận được hồ sơ đầy đủ và hợp lệ, cơ quan đăng ký cư trú có trách nhiệm thẩm định, cập nhật thông tin về nơi thường trú mới của người đăng ký vào Cơ sở dữ liệu về cư trú và thông báo cho người đăng ký về việc đã cập nhật thông tin đăng ký thường trú; trường hợp từ chối đăng ký thì phải trả lời bằng văn bản và nêu rõ lý do.

Như vậy, gia đình bạn đăng ký thường trú tại chỗ ở hợp pháp là nơi đang thuê nếu như đủ điều kiện như quy định pháp luật được trích dẫn ở trên. Thông tin thường trú của vợ chồng và con bạn sẽ được cập nhật vào Cơ sở dữ liệu về cư trú.

Trường hợp mẹ bạn là người cao tuổi, có thể về ở với anh ruột, chị ruột, em ruột, cháu ruột để được đăng ký thường trú tại chỗ ở hợp pháp khi được chủ hộ và chủ sở hữu chỗ ở hợp pháp đó đồng ý.

Nếu không, mẹ vợ bạn có thể đăng ký thường trú tại chỗ ở hợp pháp là nơi đang thuê nếu như đủ điều kiện như quy định pháp luật được trích dẫn ở trên.