Thùng rác thông minh, người đổ rác chưa văn minh

Theo ghi nhận của PV vào ngày 25.5, trên nhiều tuyến đường lớn như Xuân Thủy, Trần Duy Hưng (Cầu Giấy), Khuất Duy Tiến (Thanh Xuân), Phố Xã Đàn (Đống Đa)... nhiều thùng rác thông minh đã trở nên vô tác dụng khi bị bịt kín nắp, chất đầy gạch đá mà không rõ nguyên do.

Thùng rác thông minh trên các tuyến phố Hà Nội đều được thiết kế với 2 ngăn riêng biệt dành cho rác thải có thể tái chế và rác thải không thể tái chế với chú thích rõ ràng.

Tuy nhiên, chưa bàn đến việc có thể phân loại rác hay không, một bộ phận người sử dụng đã không có nhu cầu sử dụng loại thùng rác này. Thay vào đó, họ vứt rác ngay bên cạnh hay thậm chí là trên nắp thùng rác thông minh.

Theo anh Lê Huy Lộc (25 tuổi, Cầu Giấy), dù thùng rác được thiết kế thông minh nhưng vẫn còn nhiều khuyết điểm khiến người dân chưa để tâm đến việc sử dụng sao cho đúng.

“Bản thân mình khi đi vứt rác thì nhận thấy loại thùng rác này khá nhỏ, nắp đậy ở trên cũng bị thấp và hẹp nên nhiều khi không thể để cả túi rác to vào. Có lẽ cũng vì thế mà công năng của nó bị kém đi phần nào so với thói quen vứt rác của đại đa số người Việt”, anh Lộc chia sẻ.

Là công nhân vệ sinh trên tuyến đường Xuân Thủy (Cầu Giấy), bà Nguyễn Thị Lý (46 tuổi) gần như đã quá quen thuộc với những túi rác, những hộp kẹo, chai nước bị vứt bừa bãi xung quanh thùng rác thông minh.

“Một số người không dùng thùng rác thông minh vì người ta sợ nó nhỏ, mà vứt rác ra ngoài sẽ mất vệ sinh, bẩn. Người có ý thức, người ta sẽ vứt rác đúng chỗ của thùng rác thông minh. Còn những người thiếu ý thức, khi đang đi xe máy, tiện tay họ vứt vèo cái là xong”, bà Lý nói.

Cần có lộ trình phân loại rác tại nguồn

Theo Luật Bảo vệ môi trường số 72/2020/QH14, có hiệu lực kể từ ngày 1.1.2022, việc bắt buộc phân loại rác tại nguồn sẽ được thực hiện đồng bộ trên cả nước từ ngày 1.1.2025.

Đây được coi là bước ngoặt quan trọng làm thay đổi cả mô hình quản lý chất thải sinh hoạt cũng như tháo gỡ nút thắt ô nhiễm môi trường.

Hàng nghìn thùng rác thông minh được lắp đặt với 2 ngăn phân loại rác là những nỗ lực đầu tiên của các thành phố lớn, song nó chưa đạt được hiện quả như mong muốn.

Theo PGS.TS Bùi Thị An, Viện trưởng Viện Tài nguyên, Môi trường và Phát triển cộng đồng, chức năng phân loại rác từ thùng rác thông minh là có, nhưng vấn đề hiệu quả hay không vẫn tùy thuộc phần nhiều vào ý thức của người dân và công tác đánh giá của cơ quan quản lý. Do đó cần có đánh giá lại hiệu quả của việc thí điểm mô hình thùng rác thông minh trong thời gian qua để có phương hướng tiếp theo.

Theo bà An, chỉ còn khoảng 5 tháng nữa, luật bắt buộc phân loại rác thải tại nguồn sẽ chính thức được thực hiện, nhưng cho đến nay, các địa phương đều đang gặp vấn đề lớn khiến mục tiêu này trở nên khó nhằn.

“Trên thực tế, chỉ đạo từ các địa phương về việc phân loại rác thải tại nguồn chưa thực sự quyết liệt, cụ thể và chi tiết. Điều đó đặt ra vấn đề cần phải có khảo sát, đánh giá thực tiễn, có chính sách cơ chế phù hợp với từng khu vực. Đặc biệt, về phía những người làm công tác quản lý, cần phải tạo điều kiện để dân được phân loại rác. Ngược lại, khi dân và doanh nghiệp không thực hiện phân loại rác khi luật được áp dụng, các chế tài xử lý cũng cần được quy định rõ ràng”, bà An nói.

Theo thống kê từ Bộ Tài nguyên và Môi trường, lượng chất thải rắn phát sinh của Việt Nam tăng khoảng 10% mỗi năm. Ước tính mỗi ngày cả nước phát sinh khoảng hơn 60.000 tấn rác, nhưng chỉ có khoảng 15% trong số này được tái chế hoặc và sử dụng.