Tại Hội nghị trực tuyến triển khai công điện của Thủ tướng để gỡ khó cho thị trường bất động sản vừa diễn ra, lãnh đạo Sở Xây dựng TP Hà Nội cho biết lựa chọn doanh nghiệp làm nhà ở xã hội theo quy trình trong Luật Đấu thầu 2023 vẫn lâu, trong khi dự án cần chọn chủ đầu tư và triển khai sớm mới hiệu quả.
Do đó, Sở đề xuất Luật Đấu thầu có quy định riêng về việc chọn chủ đầu tư qua hình thức bốc thăm giống nhiều nước trên thế giới đang triển khai, giúp rút ngắn thời gian.
Hiện nay, quy định về lựa chọn chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội bằng nguồn vốn tư nhân đang có sự chồng chéo với pháp luật về đầu tư, đấu thầu, đất đai dẫn đến quy trình trở nên phức tạp, kéo dài thời gian. Cụ thể theo Điều 57 Luật Nhà ở, trường hợp Nhà nước giao đất/cho thuê đất để xây dựng nhà ở xã hội thì lựa chọn chủ đầu tư thông qua hình thức đấu thầu nếu có từ hai nhà đầu tư trở lên đăng ký làm chủ đầu tư hoặc chỉ định chủ đầu tư nếu chỉ có một nhà đầu tư đăng ký.
Tuy nhiên, pháp luật về đấu thầu hiện hành (Nghị định số 25/2020/NĐ-CP của Chính phủ về lựa chọn nhà đầu tư, được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định số 31/2021/NĐ-CP) chỉ quy định việc đấu thầu lựa chọn chủ đầu tư dự án đầu tư có sử dụng đất để xây dựng khu đô thị, nhà ở thương mại, trụ sở, văn phòng làm việc, công trình thương mại, dịch vụ...
Việc đấu thầu dự án nhà ở xã hội thuộc loại hình đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư theo pháp luật chuyên ngành và hiện vẫn chưa có quy định thực sự rõ ràng. Mặc dù Bộ Xây dựng đã ban hành Thông tư số 09/2021/TT-BXD có nội dung hướng dẫn lựa chọn nhà đầu tư dự án nhà ở xã hội nhưng thực tiễn triển khai trong cả nước vẫn rất chậm do thiếu bộ tiêu chí rõ ràng để lập hồ sơ mời thầu.
Ngoài ra, theo Nghị định 148/2020/NĐ-CP thì trường hợp được miễn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất đối với dự án thuộc lĩnh vực ưu đãi đầu tư hoặc địa bàn ưu đãi đầu tư (gồm dự án nhà ở xã hội) thì được giao đất không thông qua đấu giá, đấu thầu. Như vậy, đã xuất hiện “xung đột pháp luật” giữa Điều 57 Luật Nhà ở và Nghị định số 148/2020/NĐ-CP, dẫn đến các địa phương lúng túng khi triển khai thực hiện.
Trao đổi với PV Báo Lao Động, ThS. Nguyễn Văn Đỉnh - chuyên gia pháp lý đầu tư, bất động sản - cho rằng, khâu lựa chọn nhà đầu tư dự án rất quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ, chất lượng dự án và quyền lợi của người dân thụ hưởng chính sách nhà ở xã hội. Do vậy, việc xây dựng chính sách theo phương án bốc thăm, đầy tính may rủi là không hợp lý (chưa kể tính bất hợp lý khi cơ quan công an, kiểm toán cũng tham gia cuộc bốc thăm).
"Cơ quan quản lý cần phải xây dựng được bộ tiêu chí để đánh giá, chấm điểm năng lực kỹ thuật, năng lực tài chính, năng lực kinh nghiệm của các nhà đầu tư, qua đó ưu tiên chọn lựa nhà đầu tư có năng lực tốt hơn, triển khai dự án tiết kiệm, hiệu quả hơn, thay vì chọn lựa được nhà đầu tư may mắn hơn" - ThS. Nguyễn Văn Đỉnh đề xuất.