Tiền lệ xấu rập rình mua - không mua
Tập đoàn Tân Hoàng Minh đã chính thức lên tiếng việc bỏ cọc hơn 588 tỉ trong việc đấu giá mua lô đất Thủ Thiêm. Đại diện Tập đoàn Tân Hoàng Minh cho biết sẽ có văn bản chính thức gửi UBND TP.HCM để báo cáo, gửi Trung tâm phát triển quỹ đất, Trung tâm dịch vụ đấu giá tài sản TP.HCM đề nghị đơn phương chấm dứt hợp đồng mua bán đấu giá tài sản lô đất 3-12. Tập đoàn này cũng cho biết, doanh nghiệp chấp nhận chịu mọi chế tài về việc đơn phương chấm dứt hợp đồng này theo quy định của pháp luật về việc đấu giá tài sản công.
Dẫu vậy về phía dư luận đang có nhiều ý kiến đề nghị cần phải có chế tài với những trường hợp như vậy. Đặc biệt như với Tập đoàn Tân Hoàng Minh vốn nổi tiếng vì những cú "quay xe" sau khi bỏ giá đấu giá cao ngất. Đơn cử như Tập đoàn Tân Hoàng Minh từng thắng đấu giá lô đất 23 Lê Duẩn (Trụ sở công ty Xổ số Kiến thiết TP.HCM cũ ở trung tâm quận 1), có diện tích khoảng 3.000m2, với giá khởi điểm là 550 tỉ đồng, vào năm 2015. Thời điểm đó, Tân Hoàng Minh đã đưa ra mức giá cao hơn 2,6 lần giá khởi điểm, để trở thành "người thắng cuộc" trước 13 nhà đầu tư, với 1.430 tỉ đồng. Đây cũng là mức giá cao nhất trong vòng 7 năm tính tại thời điểm đó. Tuy nhiên, sau khi TP.HCM phê duyệt kết quả đấu giá, Tân Hoàng Minh lại có văn bản đề nghị hủy kết quả. Tiếp đó lại có văn bản đề nghị được mua, song đã chậm thực hiện nghĩa vụ thanh toán. UBND TP.HCM phải phát "tối hậu thư" đòi nợ, khi đó Tân Hoàng Minh mới chuyển toàn bộ số tiền trúng đấu giá khu đất vàng này vào Kho bạc Nhà nước TP.HCM, chính thức sở hữu đất vàng 2 mặt tiền Lê Duẩn - Nguyễn Du.
Cần chế tài mạnh
Luật sư Nguyễn Thanh Nhã, Văn phòng luật DBS cho rằng để ngăn ngừa trường hợp người tham gia đã có những tiền lệ xấu như bỏ giá cao ngất rồi bỏ cọc không mua nữa, thiết nghĩ về quy chế đấu giá nên được bổ sung thêm những quy định mới để lựa chọn doanh nghiệp có đủ năng lực tài chính ngay từ lúc đặt cọc. Trong đó, quy chế đấu giá có thể cụ thể hóa các trường hợp bị truất quyền tham gia đấu giá như trường hợp bên tham gia đấu giá có lịch sử cản trở quá trình đấu giá trong quá khứ.
Còn theo quan điểm của ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TPHCM, Luật Đấu giá 2016 quy định “phải nộp tiền đặt trước” với mức tối đa là 20% giá khởi điểm của tài sản đấu giá nhưng lại không quy định nhà đầu tư phải nộp thêm “tiền đặt trước”, hoặc phải có văn bản cam kết nộp bổ sung “tiền đặt trước”, hoặc phải có văn bản bảo lãnh thanh toán của tổ chức tín dụng trong trường hợp nhà đầu tư “trả giá” tài sản đấu giá cao hơn rất nhiều lần so với “giá khởi điểm của tài sản đấu giá”. Nhất là đối với cuộc đấu giá tài sản có giá trị rất lớn như trường hợp đấu giá 4 lô đất tại Khu đô thị mới Thủ Thiêm trên đây, để chứng minh năng lực tài chính của nhà đầu tư, để đảm bảo nghĩa vụ thanh toán giá trị tài sản trúng đấu giá của nhà đầu tư.
Do thiếu các quy định pháp luật nên Trung tâm dịch vụ đấu giá tài sản thuộc Sở Tư pháp thành phố Hồ Chí Minh đã ban hành “Quy chế cuộc đấu giá tài sản” yêu cầu nhà đầu tư “phải thực hiện cam kết bằng văn bản”, trong đó có “cam kết không vi phạm quy định của pháp luật về đất đai đối với trường hợp đang sử dụng đất do Nhà nước giao đất để thực hiện dự án đầu tư khác” và các cam kết để chứng minh năng lực tài chính.
Dẫu vậy theo quan điểm của ông Lê Hoàng Châu thì văn bản cam kết để chứng minh năng lực tài chính của nhà đầu tư của Trung tâm dịch vụ đấu giá tài sản nói trên vẫn chỉ có tính hình thức và rất lỏng lẻo. Vì vậy, theo quan điểm của Chủ tịch HoREA rất cần thiết xem xét sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đấu giá tài sản 2016 để quy định chặt chẽ điều kiện nhà đầu tư tham gia đấu giá phải có năng lực tài chính và không vi phạm quy định của pháp luật về đất đai, không để xảy ra tình trạng bất hợp lý đối với nhà đầu tư chỉ nộp “tiền đặt trước” với giá trị thấp, nhưng trả giá trúng đấu giá với giá trị cao hơn rất nhiều lần.