Bà Vũ.Thị T ở Hưng Yên cho biết khi con trai lấy vợ, 2 vợ chồng bà đã cho vợ chồng con trai một căn nhà.

Tuy nhiên, theo bà T: “Con trai tôi hay đi làm xa và ít khi có mặt ở nhà. Con dâu ở nhà thì lại thường xuyên có thái độ không tốt, không hiếu kính, không chăm sóc chúng tôi nên giờ tôi muốn đòi lại căn nhà đã cho hai đứa. Liệu tôi có thể đòi lại được căn nhà hay không?”

Theo Luật sư Nguyễn Văn Tuấn - Giám đốc Công ty Luật TNHH TGS (Thuộc Đoàn Luật Sư TP Hà Nội), việc bố mẹ tặng/cho con cái tài sản cụ thể là nhà, đất là một điều diễn ra thường xuyên trong cuộc sống hàng ngày. Và điều này thì cũng được pháp luật quy định và hướng dẫn cụ thể tại Điều 457 và Điều 459 Bộ luật Dân sự 2015. 

Khi việc tặng/cho đã có hiệu lực tức là việc sang tên ngôi nhà cho con cái đã được hoàn tất thì bên tặng cho hay nói cách khác là cha mẹ sẽ không có quyền đòi lại. Tuy nhiên, trong một số ít trường hợp thì bố mẹ vẫn có quyền đòi lại nếu cảm thấy các con không xứng đáng nhận được tài sản tặng/cho.

Trường hợp thứ nhất khi tặng/cho tài sản có điều kiện. Trường hợp này được quy định cụ thể tại Điều 462 Bộ luật Dân sự 2015. Theo đó, người nhận tặng/cho sẽ chỉ được nhận tài sản khi thực hiện đầy đủ nghĩa vụ mà người tặng cho đã đưa ra trong hợp đồng tặng/cho. Những nghĩa vụ đó trong trường hợp này có thể sẽ là việc chăm sóc, phụng dưỡng, hiếu thuận với bố mẹ vợ, bố mẹ chồng hay thờ cúng tổ tiên. Trong trường hợp trên người con dâu đã không thực hiện được nghĩa vụ đó là không hiếu thuận, chăm sóc, có thái độ không tốt với cha mẹ chồng, đồng thời trong hợp đồng tặng/cho cha mẹ có gài thêm điều khoản về các nghĩa vụ nói trên thì hoàn toàn có thể đòi lại được căn nhà.

Trường hợp thứ hai khi hợp đồng tặng cho không có điều kiện nhưng vô hiệu. Vấn đề này được quy định tại Điều 117 Bộ luật Dân sự.

“1. Giao dịch dân sự có hiệu lực khi có đủ các điều kiện sau đây:

a) Chủ thể có năng lực pháp luật dân sự, năng lực hành vi dân sự phù hợp với giao dịch dân sự được xác lập;

b) Chủ thể tham gia giao dịch dân sự hoàn toàn tự nguyện;

c) Mục đích và nội dung của giao dịch dân sự không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội.

2. Hình thức của giao dịch dân sự là điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự trong trường hợp luật có quy định.”

Giao dịch dân sự hay nói cách khác là hợp đồng khi không có đủ các điều kiện nêu trên thì sẽ bị coi là vô hiệu. Cụ thể, trong trường hợp nêu trên, cha mẹ cũng có thể đòi lại căn nhà nếu chứng minh được việc mình tặng cho con cái căn nhà bằng hợp đồng nhưng hợp đồng đó vô hiệu.

Khoản 1 Điều 459 Bộ luật Dân sự về việc tặng/cho bất động sản quy định: "Tặng cho bất động sản phải được lập thành văn bản có công chứng, chứng thực hoặc phải đăng ký, nếu bất động sản phải đăng ký quyền sở hữu theo quy định của luật….”

Theo đó, nếu hợp đồng tặng/cho không được lập bằng văn bản hoặc lập bằng văn bản nhưng không được công chứng chứng thực thì được coi là một hợp đồng vô hiệu. Khi đó, hai bên sẽ trao trả cho nhau những gì đã nhận tức là con cái sẽ phải trả lại ngôi nhà đã được bố mẹ có nhu cầu đòi lại.