Đề xuất trên được nêu trong báo cáo tư vấn “TPHCM hướng đến mục tiêu phát triển bền vững” vừa được Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM gửi UBND TPHCM. Báo cáo này được Viện nghiên cứu phát triển TPHCM phối hợp tổ chuyên gia góp ý, xây dựng và hoàn thành, giúp tham mưu cho lãnh đạo TPHCM trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo và điều hành.

Theo đề xuất, TPHCM cần tiếp tục xây dựng, hoàn thiện mô hình chính quyền đô thị phù hợp với quy mô của một đô thị trên 10 triệu dân và tổ chức các thành phố trực thuộc TPHCM.

Vấn đề chuyển các huyện thành quận hoặc thành phố trực thuộc TPHCM nên theo hướng là không chuyển huyện thành quận, mà khi đủ điều kiện sẽ tổ chức thành các thành phố trực thuộc TPHCM.

Trước mắt, từ nay đến đầu năm 2026, cần nghiên cứu tổ chức thêm 2 thành phố mới trực thuộc TPHCM.

Cụ thể, thành phố phía Nam lấy 2 địa bàn chính là huyện Nhà Bè và Quận 7 (có điều chỉnh thêm 1 phường của Quận 8 và 1 xã của huyện Bình Chánh dựa theo ranh giới tự nhiên về sông và kênh). Thành phố phía Tây lấy địa bàn chính là huyện Bình Chánh (có thể bao gồm 1 phần của quận Bình Tân).

Song song đó, TPHCM cần đầu tư xây dựng đô thị Tây Bắc (Củ Chi), đường ven sông Sài Gòn; khu đô thị lấn biển Cần Giờ, Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ và các công trình hạ tầng kỹ thuật và xã hội khác.

Việc này để đến sau năm 2030, có thể chuyển huyện Củ Chi và huyện Cần Giờ thành 2 thành phố trực thuộc TPHCM. Như vậy, sau năm 2030, TPHCM dự kiến sẽ có 5 thành phố trực thuộc (Đông - Tây - Nam - Bắc và đô thị sinh thái biển Cần Giờ).

Trước đó, năm 2021, TPHCM sáp nhập 3 quận phía Đông là Quận 9, 2 và Thủ Đức để thành lập thành phố Thủ Đức - mô hình thành phố trong thành phố đầu tiên cả nước.

Tại hội nghị báo cáo đầu kì về điều chỉnh quy hoạch chung TPHCM đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2060, ngày 12.9, Chủ tịch UBND TPHCM Phan Văn Mãi cho biết, thành phố tiếp tục theo đuổi mô hình đô thị đa trung tâm. Theo đó, TPHCM sẽ hình thành các đô thị vệ tinh để giảm tải cho khu trung tâm hiện hữu.

Mới đây, ngày 22.9, UBND huyện Bình Chánh phối hợp Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM tổ chức hội thảo Đề án đầu tư xây dựng huyện Bình Chánh thành quận hoặc thành phố thuộc TPHCM giai đoạn 2021-2030.

Tại hội nghị, ông Trần Văn Nam - Bí thư Huyện ủy Bình Chánh - cho hay, huyện Bình Chánh quyết tâm lên thành phố trực thuộc TPHCM vào năm 2025 vì địa phương không đáp ứng các tiêu chí chuyển đổi thành quận.

Theo đó, huyện Bình Chánh định hướng trở thành đô thị phức hợp. Huyện sẽ hình thành các trung tâm dịch vụ đô thị cấp vùng, khu dịch vụ cao cấp về chăm sóc sức khỏe, trọng tâm phát triển đô thị thông minh, đô thị xanh, đô thị sinh thái. Trong đó, ngành công nghiệp, thương mại, dịch vụ và du lịch là nền tảng cho sự phát triển.

Đề án chuyển một số huyện thành quận hoặc thành phố trực thuộc TPHCM giai đoạn 2021 - 2030 là nhiệm vụ được đặt ra trong Nghị quyết Đại hội Đảng bộ TPHCM lần XI nhiệm kì 2020-2025.

Theo báo cáo kết quả 3 năm thực hiện đề án, UBND TPHCM đánh giá, mô hình chuyển đổi lên đơn vị hành chính quận đối với 5 huyện là rất khó đạt được giai đoạn từ nay đến năm 2030.

Lý do quy định bắt buộc các huyện phải đạt theo tiêu chí của đô thị loại đặc biệt, đồng thời phải có đủ 100% các xã đủ tiêu chí để chuyển đổi sang phường. Hơn nữa, hầu hết địa phương như huyện Cần Giờ, Củ Chi, Bình Chánh đang còn diện tích đất nông nghiệp khá nhiều. Do vậy, mô hình thành phố thuộc TPHCM là phương án được lựa chọn của cả 5 huyện.