Theo luật sư Nguyễn Thanh Hà - Chủ tịch Công ty Luật SB Law, Luật Đất đai 2024 đã có những quy định mới nhằm giải quyết tình trạng gom đất nông nghiệp ồ ạt rồi để hoang, không làm dự án. Cụ thể, theo điều 177 Luật Đất đai 2024, hạn mức nhận chuyển quyền sử dụng đất nông nghiệp của cá nhân không quá 15 lần hạn mức giao đất nông nghiệp của cá nhân đối với mỗi loại đất. Điều này nhằm hạn chế tình trạng một số doanh nghiệp, cá nhân gom đất nông nghiệp với số lượng lớn.
Theo khoản 5, điều 116, Nhà nước chỉ cho phép chuyển mục đích sử dụng đất nông nghiệp sang đất phi nông nghiệp khi có đủ điều kiện và căn cứ vào quy hoạch sử dụng đất đã được phê duyệt. Điều này nhằm ngăn chặn tình trạng gom đất nông nghiệp để xin điều chỉnh quy hoạch sang các chức năng khác.
Ngoài ra, luật cũng đã quy định tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát việc sử dụng đất, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.
Về vấn đề này, luật sư Nguyễn Văn Hậu - Chủ nhiệm Cơ quan truyền thông Liên đoàn Luật sư Việt Nam cho rằng, theo quy định tại điều 11 Luật Đất đai 2024 quy định thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ nghĩa vụ tài chính đối với Nhà nước là một trong những hành vi sẽ bị nghiêm cấm và điều này cho thấy những chủ thể sử dụng đất phải có phương án, cách thức sử dụng đất đúng, tiết kiệm, hiệu quả để hoàn thành nghĩa vụ tài chính của mình, chống thất thu ngân sách Nhà nước.
Trong trường hợp vi phạm các quy định nói trên, người sử dụng đất có thể bị thu hồi theo quy định tại điều 81 Luật Đất đai 2024. Luật Đất đai mới quy định việc kiểm kê đất đai được diễn ra hằng năm và quy định rõ trách nhiệm của cơ quan có thẩm quyền từ Trung ương đến địa phương để từ đó bảo đảm việc theo dõi, nắm bắt tình hình sử dụng đất của từng địa phương nhằm đưa ra những chính sách, phương án xử lý phù hợp với tình hình thực tế.
Ngoài những nội dung trên, Luật Đất đai 2024 cũng có nhiều quy định mới để khắc phục tồn đọng trước đây như yêu cầu về năng lực tài chính, nghĩa vụ ứng trước...
Tuy nhiên, đến 1.1.2025 Luật mới có hiệu lực, do vậy cần trải qua một thời gian thực tiễn thi hành nhất định để xem xét, đánh giá tính khả thi, hiệu quả của quy định mới để khắc phục tình trạng nêu trên.
Cũng theo Luật sư Nguyễn Thanh Hà, luật Đất đai sửa đổi đưa ra những quy định chặt chẽ hơn về việc quy hoạch đô thị. Với quy định luật mới, trừ khi Nhà nước thu hồi để bán đấu giá hoặc đấu thầu dự án, toàn bộ đất trong khu vực làm dự án phải là đất ở thì doanh nghiệp mới nhận chuyển nhượng được. Quy định này khiến doanh nghiệp có thể phải trông chờ vào việc Nhà nước đứng ra thu hồi đất sạch, sau đó bán đấu giá hoặc khoanh vùng dự án theo quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất để đấu thầu dự án theo ý đồ phát triển đô thị của cơ quan quản lý.
Do vậy, xây dựng Nghị định cần tạo điều kiện tốt nhất để người dân có đất trong các khu quy hoạch đất ở được nhanh chóng chuyển mục đích đất.