Theo thống kê của Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA), chỉ riêng vướng mắc liên quan đến việc tính nghĩa vụ tài chính bổ sung đã chiếm khoảng 1/4 tổng số dự án đang ách tắc hiện nay. Hầu hết các dự án có nghĩa vụ tài chính phát sinh là có thay đổi như điều chỉnh quy hoạch, ranh dự án so với quy hoạch được duyệt, vì vậy sẽ phải tính thêm nghĩa vụ tài chính bổ sung. Đáng nói, việc tính thêm tiền của cơ quan chức năng để trả lời doanh nghiệp lại quá lâu, thậm chí dân đã vào ở mà vẫn phải “ngóng cổ” chờ sổ.
Đơn cử như Công ty cổ phần Đầu tư Anh Tuấn tới giờ vẫn chưa thể thi công được Dự án Khu dân cư phường Phú Thuận ở quận 7 (diện tích 4,5 ha) do doanh nghiệp tự bỏ tiền túi ra mua đất của dân và đã cơ bản đủ các hồ sơ pháp lý về thiết kế, xây dựng, phòng cháy, chữa cháy. Dù doanh nghiệp nộp hồ sơ xin nộp tiền sử dụng đất từ tháng 12.2017, nhưng đến nay, TPHCM vẫn chưa duyệt, đồng nghĩa, 5 năm qua, tiền tỉ của Công ty “bất động” cùng công trình.
Ngoài ra, bên cạnh các dự án đang phải chờ tính nghĩa vụ tài chính bổ sung, TPHCM cũng còn hàng loạt dự án đã bàn giao cho dân vào ở nhiều năm, nhưng bị “ngâm” sổ hồng do cơ quan nhà nước chưa tính được tiền sử dụng đất. Như trường hợp Dự án 8X Thái An (phường 14, quận Gò Vấp) do Công ty TNHH Địa ốc Đất Lành làm chủ đầu tư. Dự án có diện tích hơn 3.600 m2, đã được nghiệm thu, bàn giao đưa vào sử dụng từ năm 2016. Nhưng từ đó tới nay, UBND TPHCM vẫn chưa duyệt giá đất, do vẫn đang xem xét điều chỉnh quyết định chuyển mục đích để xác định có hay không nghĩa vụ tài chính phát sinh, dẫn tới thủ tục cấp giấy chứng nhận cho cư dân bế tắc.
Sở Tài nguyên Môi trường TPHCM cho biết, hiện công tác giải quyết hồ sơ thực hiện thủ tục xác định nghĩa vụ tài chính đất đai đang chậm vì có khó khăn, vướng mắc. Hiện nay, số lượng hồ sơ đang giải quyết là 510 hồ sơ. Về số lượng, tiến độ trình hồ sơ giá đất cụ thể từ ngày 1.1.2022 đến 31.5.2022, Sở TNMT đã trình 10 hồ sơ và thành phố đã phê duyệt 6 hồ sơ với tổng số tiền khoảng hơn 3,8 ngàn tỉ đồng.
Liên quan đến các lý do giải quyết hồ sơ còn chậm và các khó khăn, vướng mắc trong việc thực hiện thủ tục xác định nghĩa vụ tài chính đất đai, Sở TNMT, UBND TP đã có nhiều văn bản báo cáo xin ý kiến chỉ đạo của các Bộ ngành Trung ương và Chính phủ, nhưng phần lớn chưa được tháo gỡ.
Do đó, mới đây Sở TNMT đề xuất UBND TP kiến nghị Chính phủ cho phép tạm thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất theo phương pháp hệ số điều chỉnh giá đất để kịp thời huy động nguồn thu ngân sách nhà nước, đồng thời giải quyết thủ tục cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với các dự án nhà ở, thương mại dịch vụ (kèm theo biện pháp ràng buộc nhằm đảm bảo thu đủ ngân sách Nhà nước), giảm áp lực về cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất cho người mua trong các dự án nhà ở, cũng như tăng thu cho ngân sách Nhà nước khi người mua nhà ở trong các dự án được cấp Giấy chứng nhận thực hiện các giao dịch liên quan.