Tại Nghị quyết 18-NQ/TW về đất đai, trung ương yêu cầu cơ bản thực hiện hình thức cho thuê đất trả tiền hàng năm và quy định cụ thể các trường hợp trả tiền thuê đất một lần, phù hợp với tính chất, mục đích sử dụng đất.  

Theo tinh thần này, Điều 120 Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) quy định chỉ có hai trường hợp được Nhà nước cho thuê đất trả tiền một lần cho cả thời gian thuê.

Đó là sử dụng đất để thực hiện dự án đầu tư sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, nuôi trồng thủy sản, làm muối; sử dụng đất khu công nghiệp, cụm công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao.

Như vậy, đối với các trường hợp còn lại như các dự án thương mại, dịch vụ, sản xuất phi nông nghiệp…, Nhà nước cho thuê đất trả tiền thuê đất hàng năm.

Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng, sự thay đổi lớn này trong Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) sẽ khiến nhiều doanh nghiệp lo ngại.

Theo đó, trước khi tiến hành hoạt động đầu tư, kinh doanh thì doanh nghiệp phải xây dựng phương án tài chính và chi phí tiền thuê đất là một trong những yếu tố quan trọng.

Việc phải trả tiền thuê đất hàng năm và tiền thuê đất có thể thay đổi khiến doanh nghiệp đối mặt với rủi ro số tiền thuê đất tăng đột biến, phá vỡ các phương án tài chính của doanh nghiệp.

“Trong khi chu kỳ đầu tư, kinh doanh thường luôn dài hơn 5 năm, vì vậy, nhà đầu tư vẫn phải đối mặt với những rủi ro về tài chính do nguy cơ tăng cao của các đợt tăng tiền thuê đất”, VCCI cho biết.

Thứ hai, có thể tạo ra những rủi ro và tranh chấp pháp lý đối với một số lĩnh vực kinh doanh mà kỳ hạn trả tiền thuê đất và mua tài sản khác nhau.

Ví dụ, trong nhiều loại hình kinh doanh BĐS thì người mua có thể phải nộp tiền trước cả kỳ hạn sử dụng nhưng chủ đầu tư lại trả tiền thuê đất hàng năm (các căn hộ du lịch, biệt thự nghỉ dưỡng, căn hộ dịch vụ…).

Điều này có thể dẫn đến rủi ro cho người mua, nhà đầu tư và Nhà nước trong việc đóng tiền thuê đất khi chủ đầu tư phá sản, giá đất tăng cao khiến cho dự án bị lỗ không có khả năng chi trả… Trong trường hợp này thì Nhà nước sẽ không biết phải thu tiền của ai.

Chia sẻ với Lao Động, luật sư  Nguyễn Huy An – Đoàn luật sư TP. Hà Nội – cho rằng, nhìn từ thực tiễn, thì chế định chuyển từ thuê đất trả tiền một lần sang thuê đất trả tiền hàng năm sẽ ảnh hưởng đến doanh nghiệp tương đối nhiều. Thậm chí, quy định cho thuê đất trả tiền hằng năm có thể cản trở hoạt động của doanh nghiệp.

Trong khi đó, chuyên gia kinh tế, PGS-TS Đinh Trọng Thịnh nhìn nhận, việc các dự án thương mại, dịch vụ, sản xuất phi nông nghiệp phải chuyển sang hình thức trả tiền hàng năm thay vì một lần như trước đây sẽ tạo nguồn thu ổn định, thường xuyên cho ngân sách, đồng thời, tránh thất thoát ngân sách của Nhà nước.

Một số trường hợp, quy định này cũng giúp giảm chi phí đầu vào cho các dự án sản xuất, kinh doanh, bởi doanh nghiệp không phải ngay lập tức trả hết khoản tiền thuê đất.

Tuy nhiên, PGS-TS Đinh Trọng Thịnh cũng cho rằng, việc thu tiền thu đất hàng năm cũng sẽ đem lại nhiều mối lo cho các doanh nghiệp.

Đơn cử, nếu tiền thuê đất hàng năm tăng đột biến thì phương án tài chính kinh doanh của doanh nghiệp có thể bị phá vỡ. Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp cũng sẽ lo quyền của chủ thể sử dụng đất trả tiền hàng năm bị giới hạn hơn khá nhiều so với chủ thể sử dụng đất trả tiền một lần.

“Vấn đề nào cũng có tính hai mặt, quan trọng là phải cân nhắc, xem xét thật kỹ mặt nào thì có nhiều lợi ích hơn, hạn chế các vấn đề phát sinh hơn. Từ đó đưa ra được những chính sách pháp luật hợp lý, đảm bảo phát triển nền kinh tế bền vững, ổn định”, ông Thịnh nói.