Hàng loạt dự án nhà ở xã hội trên địa bàn TPHCM đang có nhiều vướng mắc, khó khăn, trong đó có cả những dự án sắp khởi công trong thời gian tới.
Đơn cử trường hợp dự án dự án nhà ở xã hội EHomeS Nam Sài Gòn - Block C - khu dân cư Nguyên Sơn tại xã Bình Hưng, huyện Bình Chánh của Công ty CP Bất động sản (BĐS) Nguyên Sơn được khởi công vào tháng 4.2022. Tuy nhiên, sau gần một năm khởi công, đến nay khu đất này vẫn án binh bất động khi chưa có hoạt động thi công nào diễn ra vì vướng thủ tục đầu tư.
Hay như Dự án chung cư nhà ở xã hội thuộc Khu dân cư Tân Thuận Tây tại phường Tân Thuận Tây và phường Bình Thuận, quận 7 (quỹ đất ở 20%) do Công ty CP đầu tư xây dựng Xuân Mai Sài Gòn làm chủ đầu tư cũng được tổ chức lễ động thổ vào dịp lễ 2.9.2022 nhưng đến nay chỉ là nơi giữ xe. Nếu dự án hoàn thiện sẽ cung cấp 1.300 căn nhà ở xã hội cho người thu nhập thấp.
Theo Sở Xây dựng, khu dân cư Tân Thuận Tây (quận 7) chưa nộp lại hồ sơ để thẩm định thiết kế cơ sở tại Bộ Xây dựng. UBND TPHCM đã giao Sở Xây dựng hướng dẫn chủ đầu tư thực hiện các thủ tục đầu tư xây dựng tiếp theo, sau khi có kết quả thẩm định thiết kế cơ sở của cơ quan chuyên môn thuộc Bộ Xây dựng.
Báo cáo của Sở Xây dựng TPHCM cho thấy, giai đoạn từ năm 2016-2020, TPHCM hoàn thành đưa vào sử dụng 19 dự án nhà ở xã hội, tăng thêm 13,7 triệu m2 sàn nhà ở xã hội trong khi chỉ tiêu con số này phải là 18 triệu m2 sàn. Chỉ tiêu 2021-2025, thành phố tăng thêm 2,5 triệu m2 sàn nhà ở xã hội, tuy nhiên đến nay, thành phố chưa làm được bao nhiêu vì cả mặt thủ tục pháp lý, cơ chế ưu đãi đều rất khó khăn.
Đích thân lãnh đạo của Sở Xây dựng thừa nhận nhà ở xã hội vướng thủ tục đầu tư xây dựng, vướng thẩm định giá bán - thuê - mua, rồi xác nhận đối tượng mua nhà ở xã hội..., thủ tục luôn luôn triển khai rất chậm và kéo dài. Thủ tục triển khai dự án nhà ở xã hội có những việc vô lý, ví dụ: dự án nhà ở xã hội thì được miễn tiền sử dụng đất, nhưng vẫn phải thực hiện thủ tục tính tiền sử dụng đất theo quy định rồi sau đó mới làm thủ tục xin miễn tiền sử dụng đất này.
Về quỹ đất, các dự án nhà ở xã hội được thực hiện trong thời gian qua chủ yếu là do chuyển công năng từ nhà ở tái định cư hoặc từ nhà ở thương mại của các doanh nghiệp kinh doanh bất động sản.
Luật Nhà ở năm 2005 đã có quy định khi phê duyệt quy hoạch đô thị, quy hoạch xây dựng nông thôn, quy hoạch xây dựng khu công nghiệp, khu nghiên cứu đào tạo, phải xác định rõ diện tích đất để xây dựng nhà ở xã hội. Quy định này đã được kế thừa trong Luật nhà ở hiện hành (Luật nhà ở năm 2014).
Tuy nhiên, Quy hoạch sử dụng đất của thành phố kỳ 2011 - 2020 không có xác định chỉ tiêu riêng cho đất xây dựng nhà ở xã hội mà chỉ có chỉ tiêu chung về đất ở. Điều này dẫn đến lúng túng, thiếu chủ động trong tạo lập quỹ đất cho phát triển nhà ở xã hội.
Để sớm tháo gỡ khó khăn, Hiệp hội bất động sản TPHCM (HoREA) cũng đã có đề xuất trong lúc chờ Quốc hội thông qua Luật Nhà ở (sửa đổi) để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc hiện nay trong phát triển nhà ở nói chung, phát triển nhà ở xã hội nói riêng, đề nghị Quốc hội giao Chính phủ xây dựng, trình Quốc hội xem xét, ban hành “nghị quyết của Quốc hội thí điểm một số chính sách nhằm đẩy mạnh phát triển nhà ở xã hội.