33 năm để ý tưởng thành hiện thực

Giải vô địch Châu Âu đầu tiên diễn ra vào năm 1960 nhưng khởi nguồn của nó còn xa hơn thế và bắt đầu là một câu chuyện dài của những mâu thuẫn. Hồi đó, bóng đá Châu Âu rất khác...

Tổng thư ký Liên đoàn bóng đá Pháp - Henri Delaunay lần đầu tiên đưa ra ý tưởng về EURO vào năm 1927, khoảng 3 năm trước kỳ World Cup đầu tiên, thế nhưng phải mất 33 năm, giấc mơ của ông mới thành hiện thực.

Delaunay không còn sống để chứng kiến ​​điều đó, khi kế hoạch vĩ đại của ông bị trì hoãn bởi Chiến tranh thế giới thứ II. Những năm sau năm 1945, lục địa này bị chia cắt bởi chính trị.

Vào giữa những năm 1950, tình hình mới ổn định, Liên đoàn bóng đá Châu Âu (UEFA) được thành lập năm 1954, kéo theo sự ra đời của Cúp Châu Âu (European Cup), sau đó là Cúp các quốc gia Châu Âu (Euro Nations’ Cup) với lần tổ chức đầu tiên vào năm 1960.

Đó là một dự án đầy tham vọng, vậy nhưng một số quốc gia không quan tâm. Tây Đức, Italia, Bỉ và Hà Lan chẳng buồn tham gia vòng loại, cả Anh, Scotland, Xứ Wales và Bắc Ailen cũng vậy. Cuối cùng, 17 quốc gia quyết định tham gia, vừa đủ để tiến hành như kế hoạch ban đầu, với CH Ailen và Tiệp Khắc gặp nhau ở vòng sơ loại.

Nhà vô địch đầu tiên

Tại vòng loại chính thức 16 đội, trận lượt đi giữa Liên Xô và Hungary tại Moscow ngày 28.9.1958 chứng kiến kỷ lục đáng kinh ngạc, với 100.572 người đến xem tại sân Central Lenin (sau đổi tên thành Luzhniki). Đây vẫn là số khán giả cao nhất trong tất cả các trận đấu nào liên quan đến EURO. Có lẽ yếu tố mới lạ đã đóng vai trò quan trọng, bởi các câu lạc bộ Liên Xô không tham dự Cúp Châu Âu cho đến năm 1966.

Cặp đấu này phải chờ đúng 1 năm mới hoàn tất 2 lượt trận, với kết quả chung cuộc 4-1 cho Liên Xô, trong khi các cặp còn lại kết thúc vòng loại vào tháng 10.1959. Pháp thắng Hy Lạp chung cuộc 8-2, Romania thắng 3-2 trước Thổ Nhĩ Kỳ, Áo thắng Na Uy 6-2, Nam Tư vượt qua Bulgaria 3-1, Đông Đức thua Bồ Đào Nha 2-5, Ba Lan, Đan Mạch lần lượt thua Tây Ban Nha và Tiệp Khắc với tỉ số 2-7, 3-7.

Ở vòng 8 đội, do nhà độc tài Franco cấm Tây Ban Nha đến thi đấu tại Moscow nên Liên Xô được xử thắng, còn lại Pháp tiếp tục thể hiện sức mạnh với chiến thắng chung cuộc 9-4 trước Áo, Nam Tư hạ gục Bồ Đào Nha 6-3 và Tiệp Khắc thắng Romania 5-0.

Tại Vòng chung kết vào tháng 7.1960, chủ nhà Pháp và Nam Tư đã cống hiến trận đấu nhiều bàn thắng nhất trong lịch sử EURO, với kết quả 5-4 cho đội bóng Trung Âu. Liên bang Xô Viết (như hiện nay là tổng hợp của các đội Nga, Ukraine, Belarus, Moldova, Estonia, Latvia, Litva, Georgia, Armenia, Azerbaijan, Kazakhstan, Uzbekistan, Tajikistan, Kyrgyzstan và Turkmenistan) thắng Tiệp Khắc 3-0 ở cặp còn lại.

Trận chung kết, Liên Xô đối đầu Nam Tư (hiện tại đã tách ra thành Serbia, Croatia, Bosnia-Herzegovina, Slovenia, Montenegro, Bắc Macedonia, Kosovo), 2 đội phải kéo dài đến hiệp phụ mới phân định thắng-thua. Liên Xô đi vào lịch sử với tư cách là đội đầu tiên vô địch Châu Âu. Đó cũng là chức vô địch duy nhất của họ, với thủ môn Lev Yashin huyền thoại.

Đội hình tiêu biểu của giải đấu năm đó được xếp theo đội hình 1-2-3-5, gồm 5 cầu thủ Liên Xô, 4 cầu thủ Nam Tư và 2 cầu thủ Tiệp Khắc.