Từ trận đấu đầu tiên tại Premier League vào tháng 12.2019 trước Bournemouth cho đến trận thắng 2-1 trước Aston Villa ngày 1.9.2022, Mikel Arteta đã dẫn dắt Arsenal qua 101 trận đấu trong khoảng 2 năm rưỡi. Chiến lược gia người Tây Ban Nha đã đem lại nhiều thay đổi tích cực, nhưng không phải lúc nào cũng suôn sẻ.
Trong 100 trận đấu đầu tiên của Mikel Arteta tại Arsenal, “Pháo thủ” đã giành chiến thắng 53 lần. Đây là con số cao thứ hai chỉ sau Arsene Wenger (54). Nếu chia khoảng thời gian huấn luyện của chiến lược gia sinh năm 1982 làm hai giai đoạn: 50 trận đầu và 50 trận sau, chúng ta sẽ thấy được sự phát triển rõ rệt của đội bóng thành London.
Mikel Arteta đã có những ý tưởng rõ ràng khi bắt đầu nhiệm kỳ của mình. Những kế hoạch này đã phát huy tác dụng cả trong và ngoài sân cỏ. Trong cuộc họp báo đầu tiên với cương vị huấn luyện viên trưởng Arsenal, nhà cầm quân 40 tuổi đã nói rõ ý tưởng: “Đội bóng cần phải xây dựng văn hóa để duy trì phần còn lại. Nếu chúng ta không có văn hóa phù hợp, câu lạc bộ sẽ rung chuyển khi gặp biến cố. Vì vậy, công việc của tôi là thuyết phục mọi người sống vì đội bóng”.
Sơ đồ 4-2-3-1 hiện đang là đội hình phổ biến nhất của Mikel Arteta. Đôi khi, nhà cầm quân người Tây Ban Nha đã thử nghiệm với lối đá 4-3-3 và 3-4-3. Trong chiến dịch lên ngôi vương FA Cup 2020, Arsenal đã chơi tốt với sơ đồ 3-4-3. Tuy nhiên, cách đá này cũng không tồn tại được bao lâu.
Sự thiếu sáng tạo từng làm cho Arsenal chơi bóng lệch nhịp và dễ đoán. Đoàn quân của Mikel Arteta đã từng phải trải qua chuỗi 7 trận không thắng. Tuy nhiên, vị thuyền trưởng 40 tuổi đã thể hiện được bản lĩnh để đi đường dài với câu lạc bộ.
Boxing Day 2019 là sự khởi đầu của hành trình mới, nhưng có lẽ Boxing Day 2020 mới là lúc Arsenal bắt đầu vực dậy. Mikel Arteta nhận thấy cần có sự thay đổi và ông đưa Emile Smith Rowe vào vị trí “số 10” trong sơ đồ 4-2-3-1 đã tạo ra bước ngoặt lớn. “Pháo thủ” không chỉ có sự liên kết giữa hàng tiền vệ với hàng công, tốc độ những đợt lên bóng cũng trở nên chanh chóng và nguy hiểm hơn.
Sự xuất hiện của Martin Odegaard dưới dạng cho mượn vài tuần sau đó đã giúp duy trì sự sáng tạo. Emile Smith Rowe bên cánh trái, tiền vệ người Na Uy ở giữa và Bukayo Saka ở cánh phải như một bộ ba đầy kỹ thuật làm bệ phóng cho trung phong ở phía trên. Nhưng Arsenal khi đó phải phụ thuộc quá nhiều vào sự dâng cao của Kieran Tierney từ cánh trái.
Mùa giải 2021-2022, Arsenal đã bị hụt hẫng bởi sự vắng mặt của Aubameyang, White và Lacazette vì COVID-19. Khi đó, Odegaard đã ký hợp đồng vĩnh viễn, “Pháo thủ” có thêm Tomiyasu và Ramsdale. Tuy nhiên, cũng giống mùa giải trước đó, phải đến mùa Đông đội chủ sân Emirates mới tìm được nhịp thi đấu.
Ở thời điểm đó, sơ đồ của Arteta đôi khi là 4-4-1-1 với Aubameyang ở vị trí cao nhất và Lacazette ở phía sau, phần lớn đợt tấn công sẽ do Saka và Smith Rowe triển khai. Khi Xhaka trở lại sau chấn thương, anh kết hợp với Partey ở tuyến giữa và Odegaard chơi như một “số 10”, lúc đó đội hình 4-2-3-1 đã trở lại.
Với bộ khung 4-2-3-1 hiện tại, nhạc trưởng Martin Odegaard là người có quãng đường di chuyển nhiều nhất tại Arsenal, vai trò sáng tạo của tiền vệ người Na Uy ảnh hưởng rất lớn đến kế hoạch của Mikel Arteta. Ngoài ra, bản hợp đồng mới Gabriel Jesus và Oleksandr Zinchenko rõ ràng đã nâng tầm đội hình xuất phát. Để đạt được thành công như bây giờ, Mikel Arteta đã phải trải qua nhiều sóng gió.