Chỉ tính đến cuối năm 2017 vừa qua, tính chung, hiện có đến 102.900 đơn vị đang nợ BHXH của 2,6 triệu lao động, tương đương với số tiền 14.700 tỉ đồng. Cơ quan BHXH đã khởi kiện 8.800 vụ với số tiền khoảng 6 nghìn tỉ đồng. Tòa án các cấp đã xử 3.986 vụ, tương đương với 16% tổng số nợ, số vụ...

Song, con số 16% bị khởi kiện xem ra vẫn chưa tác dụng bao nhiêu để các DN tuân thủ luật pháp. Mới đây, một chủ DN lớn tại TPHCM đã huỵch toẹt rằng: “Tội gì không chiếm dụng món tiền quá lớn như vậy để làm vốn kinh doanh? Mình có chiếm đoạt đâu, mà chỉ chiếm dụng thôi. Còn hơn phải vay ngân hàng. Khi nào bị thúc ép, bức bách quá, thì trả, nộp tiền phạt, vẫn lợi hơn nhiều”. Thật vậy, tại một DN, với mức thu BHXH 17% trên tổng quỹ lương thực tế của NLĐ là rất lớn.

Nếu DN vay ngân hàng số tiền giá trị tương đương, lãi suất phải trả là rất cao.Trong khi mức lãi suất quy định đối với các DN chậm đóng BHXH chỉ 7-8 %/năm (số tiền nợ)… Hơn thế nữa chế tài xử phạt hành chính đối với các doanh nghiệp trốn đóng BHXH lại quá nhẹ (tối đa là 30 triệu đồng), DN sẵn sàng chịu phạt ở mức cao nhất và trả lãi suất nợ BHXH, thay vì nộp tiền BHXH đúng hạn.

Mới đây, Bộ LĐ-TBXH vừa đưa ra Dự thảo “Nghị định quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực lao động, BHXH…”. Lần đầu tiên, dự thảo này đã xem hành vi “chiếm dụng” tiền BHXH của NLĐ như là một… tội danh.

Cụ thể, người sử dụng lao động, có thể bị phạt tiền từ 20 - 30 triệu đồng. Cũng theo dự thảo, trường hợp chiếm dụng tiền đóng BHXH, có thể bị phạt từ 12 - 15% tổng số tiền phải đóng BHXH… Và, mức phạt sẽ tăng lên từ 18 - 20% tổng số tiền phải đóng BHXH, nếu chiếm dụng tiền đóng BHXH của toàn bộ NLĐ v.v…

Dù chưa chính thức, nhưng có thể xem đây là bước đột phá để dần đưa việc chiếm dụng BHXH là tội danh cần xử lý nghiêm. Chỉ như vậy, thì may ra các chủ DN không dám lờn thuốc, không nợ BHXH và con số gần 15 nghìn tỉ đồng tiền nợ BHXH mới có cơ hội thu về quỹ BHXH Việt Nam.