1. Quá trình hình thành và phát triển của Công đoàn Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam
- Công đoàn Nông nghiệp Việt Nam hình thành từ rất sớm, khởi đầu từ phong trào đấu tranh tự phát của công nhân đồn điền Thuốc lá Cam Tiêm (Tuyên Quang) năm 1926, tiếp đến là nghiệp đoàn Cao su Việt Nam của công nhân đồn điền Cao su Phú Riềng tháng 10 năm 1928, và sau đó trở thành phong trào công nhân công đoàn Phú Riềng Đỏ, cũng trong thời gian đó, nhiều phong trào bãi công của công nhân công đoàn của các ngành khác như xưỏng đóng tàu Ba Son, Nhà máy Diêm Bến Thuỷ.
- Trong những thập (kỷ 60-70), lần lượt các Công đoàn ngành nghề ra đời, như tổ chức công đoàn của các Nông trường, tiền đề của Công đoàn Nông nghiệp Việt Nam, Công đoàn các Lâm trường tiền đề của Công đoàn Lâm nghiệp Việt Nam… Công đoàn Thuỷ Lợi, Công đoàn Lương thực, Công đoàn Công nghiệp Thực Phẩm. Theo thứ tự các ngày thành lập như sau:
+ Ngày 28/11/1962 thành lập Ban cán sự của Công đoàn Tổng cục Lâm nghiệp Việt Nam, tiền thân của Công đoàn ngành Lâm nghiệp Việt Nam.
+ Năm 1978 thành lập Công đoàn Thuỷ Lợi Việt Nam.
+ Năm 1987 sát nhập 3 Công đoàn ngành: Công đoàn Lương thực VN, Công đoàn Nông nghiệp Việt Nam, Công đoàn Công nghiệp Thực phẩm VN, thành Công đoàn Nông nghiệp và Công nghiệp thực phẩm Việt Nam.
+ Ngày 20/10/1992 thành lập Công đoàn Thuỷ sản Việt Nam.
- Năm 1997 để phù hợp với tình hình hoạt động mới của Bộ; Căn cứ quyết định số 543/QĐTLĐ ngày 4/5/1997 của Đoàn Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam về việc thành lập Công đoàn Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam, trên cơ sở sát nhập 4 công đoàn Ngành:
Công đoàn Nông nghiệp và Công nghiệp thực phẩm Việt Nam, Công đoàn ngành Lâm nghiệp Việt Nam, Công đoàn Thuỷ Lợi Việt Nam thành và Công đoàn TCT Cao su Việt Nam.
+ Ông Hoàng Triện - nguyên Chủ tịch Công đoàn Nông nghiệp và Công nghiệp Thực phẩm Việt Nam được Chỉ định làm Chủ tịch.
+ Ông Phạm Công Thu - nguyên Chủ tịch Công đoàn Lâm nghiệp Việt Nam được Chỉ định làm Phó Chủ tịch.
+ Ông Nguyễn Tiến Đoàn - nguyên Phó Chủ tịch Công đoàn Thuỷ Lợi Việt Nam được chỉ định làm Phó Chủ tịch.
- Đến năm 2000 Công đoàn Tổng công ty Cao su Việt Nam lại được tách về Tổng Liên đoàn quản lý trực tiếp.
- Tháng 10 Năm 2007, sát nhập Công đoàn Thuỷ sản Việt Nam vào Công đoàn Nông nghiệp và PTNT Việt Nam, theo Quyết định số 1534 QĐ/TLĐ ngày 11/10/2007 của Đoàn Chủ tịch TLĐ Lao động Việt Nam.
Từ ngày thành lập đến nay, Công đoàn Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam đã trải qua 5 kỳ Đại hội:
+ Đại Hội lần thứ nhất Công đoàn Nông nghiệp & Phát triển nông thôn Việt Nam diễn ra từ ngày 11- 13/08/1998 tại Hội trường Ba Đình Hà Nội. Tham dự có gần 400 đại biểu đại diện cho gần 50 vạn CNVCLĐ và trí thức và hơn 2300 công đoàn cơ sở trên mọi lĩnh vực ngành nghề. Đại hội đã bầu BCH khoá I nhiệm kỳ 1998-2003 gồm 41 đồng chí.
Đồng chí Lê sinh Ngoạn được bầu làm Chủ tịch.
Các Phó Chủ tịch: Đồng chí Nguyễn Tiến Đoàn, Nguỵ Thị Tiến Cừ.
+ Đại hội lần thứ II nhiệm kỳ 2003-2008: Đồng chí Nguyễn Xuân Hồng được bầu làm Chủ tịch.
Các Phó Chủ tịch: Nguỵ Thị Tiến Cừ, Phạm Ngọc Kết, Nguyễn Bá Hanh.
+ Đại hội lần thứ III nhiệm kỳ 2008-2013: Đồng chí Bạch Quốc Khang được bầu làm Chủ tịch.
Các Phó Chủ tịch gồm: Phạm Ngọc Kết; Nguyễn Mạnh Hiền; Nguyễn Bá Hanh.
Trong nhiệm kỳ đồng chí Nguyễn Bá Hanh chuyển công tác, đồng chí Phạm Ngọc Kết nghỉ chế độ; bầu bổ sung đồng chí Ngô Thị Anh Tuyên, đồng chí Tạ Trung Việt giữ chức vụ Phó Chủ tịch.
+ Đại hội lần thứ IV nhiệm kỳ 2013-2018: Đồng chí Vũ Xuân Thủy được bầu làm Chủ tịch.
Các Phó Chủ tịch: Tạ Trung Việt, Ngô Thị Anh Tuyên.
Đồng chí Trần Văn Quý được bầu bổ sung giữ chức vụ Phó Chủ tịch tháng 12/2014.
1/3/2017 đồng chí Tạ Trung Việt Phó Chủ tịch nghỉ chế độ; bầu bổ sung đồng chí Đỗ Tiến Dũng giữ chức vụ Phó Chủ tịch.
+ Đại hội lần thứ V nhiệm kỳ 2018-2023: Đồng chí Vũ Xuân Thủy tiếp tục tái cử chức vụ Chủ tịch.
Các Phó Chủ tịch: Trần Văn Quý, Ngô Thị Anh Tuyên, Đỗ Tiến Dũng.
2. Cơ cấu tổ chức và bộ máy của Công đoàn Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam.
Là một bộ đa ngành, đa nghề các đơn vị thuộc Bộ có phạm vi khắp các vùng miền của đất nước. Công đoàn Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam thực hiện nhiệm vụ chính trị trên các lĩnh vực:
Nông nghiệp; lâm nghiệp; diêm nghiệp; thuỷ sản; thuỷ lợi và phát triển nông thôn trong phạm vi cả nước; dịch vụ công trong các ngành, lĩnh vực thuộc nông nghiệp nông thôn…
Công đoàn Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam quản lý và chỉ đạo hoạt động công đoàn các đơn vị trực thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, phối hợp với Liên đoàn Lao động các tỉnh, thành phố chỉ đạo hoạt động các công đoàn ngành địa phương và một cơ sở trực thuộc Bộ đóng trên địa bàn ở các tỉnh phía Nam.
- Khối quản lý trực tiếp: 18 Công đoàn cấp trên cơ sở (3 Tổng công ty 91; 13 Tổng công ty 90; 1 Công đoàn Cơ quan Bộ; 1 Công đoàn Cơ quan Viện khoa học Nông nghiệp Việt Nam) gồm 324 CĐCS, 42000 đoàn viên; và 102 CĐCS trực thuộc với 20156 lao động, 18.735 đoàn viên công đoàn.
- Khối quản lý phối hợp: có 25 Công đoàn ngành địa phương, 1 công đoàn cấp trên cơ sở (Công đoàn khối cơ sở Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tại thành phố Hồ Chí Minh; Ngoài ra Công đoàn Nông nghiệp & Phát triển nông thôn Việt Nam được giao nhiệm vụ đại diện cho Công đoàn Cao su Việt Nam.
- Cơ cấu tổ chức cơ quan công đoàn Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam gồm:
- Lãnh đạo Công đoàn Ngành: 1 Chủ tịch; 3 Phó Chủ tịch.
- Các Ban chuyên đề gồm 7 Ban và Văn phòng:
+ Ban Tổ chức.
+ Ban Tuyên giáo.
+ Ban Chính sách pháp luật.
+ Ban Nữ công.
+ Ban Tài chính.
+ Uỷ Ban kiểm tra.
+ Văn phòng tổng hợp.
Trải qua các thời kỳ của cách mạng Việt Nam, tổ chức Công đoàn của ngành có nhiều thay đổi nhập, tách… song hoạt động công đoàn của ngành Nông nghiệp luôn nêu cao vai trò tiên phong trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc, xây dựng Nông nghiệp, nông thôn ngày một văn minh, hiện đại. Vượt qua những khó khăn trở ngại trong chuyển đổi cơ chế kinh tế, những diễn biến bất thường của thời tiết, thiên tai, bão lũ, dịch bệnh trên cây trồng, vật nuôi, CNLĐ cả ngành đã kiên trì nỗ lực, lao động sáng tạo, hiệu quả, phấn đấu thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ kinh tế, chính trị của ngành, góp phần làm nên những thành tựu to lớn trong phát triển nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới, thực hiện xoá đói giảm nghèo, đảm bảo an sinh xã hội. Phong trào và hoạt động Công đoàn ngành ngày càng khởi sắc, có nhiều kết quả cụ thể, thiết thực trong tất cả các lĩnh vực, nhiệm vụ công tác Công đoàn. Phát huy truyền thống đoàn kết, đổi mới, sáng tạo, các cấp công đoàn trong ngành đã tích cực phấn đấu vì quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động, vì sự nghiệp CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn.