Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước (sửa đổi) do Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Khắc Định trình bày nêu rõ: Về vấn đề thiệt hại được bồi thường, có ý kiến đề nghị, đối với thiệt hại về tinh thần thì Nhà nước bồi thường, đồng thời tiến hành xin lỗi, cải chính công khai cho người bị oan mà không cần có yêu cầu của người bị thiệt hại.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, với tính chất của bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng thì việc bồi thường chỉ được thực hiện khi có yêu cầu của người bị thiệt hại. Việc xin lỗi và cải chính công khai quy định trong luật này là hệ quả của quá trình giải quyết yêu cầu bồi thường. Trong quá trình giải quyết, căn cứ vào yêu cầu của người bị oan mà cơ quan nhà nước tiến hành xin lỗi, cải chính công khai.

Góp ý vào dự luật, Phó Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao Nguyễn Hải Phong nhấn mạnh: Không luật nào mong làm oan cho dân, tuy nhiên, vẫn khó tránh khỏi có oan sai. Về vấn đề cải chính, xin lỗi người bị oan, ông Phong cho rằng cơ quan làm sai không dũng cảm nhận cái sai nên luật phải cụ thể, bắt phải công khai xin lỗi. Bắt thì hoành tráng nhưng xin lỗi làm oan công khai chưa đầy 2 phút, ngay cả lời văn xin lỗi cũng không có văn hóa tố tụng. Do vậy, nên có thiết chế về lời xin lỗi.

Cho ý kiến về vấn đề trách nhiệm bồi thường, ông Phong nhấn mạnh: Trong những trường hợp cá nhân ra bản án trái pháp luật khi đã biết là sai thì Nhà nước không thể bồi thường cho cá nhân, vì nó phi lý. “Tại sao Nhà nước lại đứng ra để bồi thường thay cho kẻ phạm tội” - ông Phong nói.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng đề nghị, bồi thường cho người thân của người bị oan. Hiện chỉ quy định bồi thường cho người thân của người bị oan trong trường hợp người bị oan chết. Thực tế người thân thích có bị tổn thất về tinh thần, tổn hại sức khỏe do người thân của mình bị oan. Nếu quy định người bị oan chết mới được bồi thường thì không thỏa đáng. Gần đây đều có bồi thường cho người thân thích của người bị tù oan. Cho nên luật cần xem xét bổ sung về mặt tinh thần cho người thân của người bị oan, còn mức bồi thường là một khoản chung bằng 1/2 hay 1/3 khoản giải quyết cho người bị oan.

ĐB Nguyễn Ngọc Phương (Quảng Bình) đề nghị phải bồi thường cho người đi tố cáo đúng sự thật. Theo ông Phương, cơ quan giải quyết bồi thường trong luật chủ yếu quy định cơ quan nhà nước, còn chi phí cá nhân phải bồi thường không có. “Như vậy lúc nào Nhà nước cũng bao hết, cho nên cán bộ cố ý làm sai còn Nhà nước đứng ra bồi thường. Do đó phải có trách nhiệm cá nhân, tức là nếu Nhà nước bố trí ngân sách bồi thường thì trách nhiệm của cá nhân liên quan bị bỏ lọt. Cho nên quy định cả cần Nhà nước và trách nhiệm cá nhân làm sai trong tham gia bồi thường” - ông Phương kiến nghị.