Theo đánh giá của Chính phủ, từ ngày 1.10.2015 đến 31.7.2016, các cơ quan chức năng đã phát hiện, khởi tố, điều tra 1.165 vụ án kinh tế và tham nhũng, 1.794 bị can về tội xâm phạm trật tự quản lý kinh tế, ít hơn cả số vụ và số bị can so với cùng kỳ năm 2015.
Trước một số ý kiến băn khoăn về đánh giá vi phạm pháp luật phổ biến, đa dạng, Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm cho rằng nhận định như báo cáo là đúng tình hình thực tế. Đơn cử như vi phạm Luật Giao thông là tràn lan, phổ biến.
“Trước đây người dân đều chấp hành dừng xe khi có đèn đỏ, bây giờ khi có đèn đỏ thì cán bộ vượt, dân vượt, vượt đèn đỏ mà có người còn hoan nghênh như anh hùng. Cảnh sát giao thông trong 6 tháng đầu năm xử phạt hơn 2 triệu trường hợp vi phạm với số tiền 2.000 tỷ đồng. Công an không muốn tăng số bị phạt nhưng so với mức độ thực tế vi phạm chưa ăn thua gì! Cái đó ai cũng nhìn thấy” – ông Lâm nói.
Ông Lâm cũng đề nghị để giải quyết vấn đề này cần nâng cao công tác tuyên truyền, giáo dục để tăng cường kỷ cương kỷ luật.
Về diễn biến tình hình tội phạm, ông Lâm nhấn mạnh là còn phức tạp. Đáng lưu ý, theo thống kê cho thấy tội phạm ngày càng trẻ hoá, đối tượng từ 18-30 tuổi chiếm đến 78%, trong đó chủ yếu là thanh thiếu niên.
Ông Lâm cho rằng, có hiện tượng thanh thiếu niên tụ tập thành băng nhóm rất nhanh. Có những vùng thôn quê yên ả vừa qua tội phạm băng nhóm tập trung đến cả trăm người rồi sử dụng hung khí. Nguyên nhân thì rất nhiều, nhưng phần lớn đối tượng này đều có hoành cảnh khó khăn, gia đình thiếu gương mẫu, bạo lực gia đình...”.
Nói về tội phạm trong doanh nghiệp, việc có ý kiến cho rằng công an hình sự hoá quan hệ kinh tế, ông Lâm nhấn mạnh: Có tình trạng đáng báo động, loại tội phạm hình sự “cộm cán, có số” lại nắm điều hành doanh nghiệp trên một số lĩnh vực như khai thác mỏ, san lấp mặt bằng, khai thác vận chuyển cát, đá sỏi,... Có doanh nghiệp lập ra nhưng dưới trướng lại tụ tập đàn em đi đe dọa giành giật thị trường, bắn giết nhau.
Hay trong lúc đời sống khó khăn thì đang phát triển “tín dụng đen” cho vay nặng lãi nhưng rồi cho “tay chân” đi đòi nợ cướp đất, cướp nhà. Các tội liên quan gian lận thương mại, trốn thuế... chính là các doanh nghiệp vi phạm.
Băn khoăn về những khoảng trống trong luật pháp. Ông Lâm cho rằng, việc quy định từ 2 triệu trở lên mới bị xử lý thì rất khó, dẫn đến có loại ăn cắp cứ 1,8 hay 1,9 triệu là không bị xử lý. Rồi việc giám định cũng phức tạp, cái xe đạp người này nói 2,1 triệu nhưng người kia nói 1,9 triệu. Nếu căn cứ như vậy thì sẽ không xử lý hình sự, do vậy dân bức xúc nên dẫn đến chuyện cả làng đánh chết đối tượng trộm chó vì bức xúc.
Ông Lâm nhấn mạnh: Hôm nay cướp giật một bánh mì, ngày mai ăn cướp hai bánh mì thì vẫn là bánh mì, nhưng hành vi ăn cướp là không chấp nhận được.
Clip Phiên họp thứ 3 của Ủy ban thường vụ QH.