Richard Eisenberg, tác giả người Mỹ nổi tiếng với những tựa sách về kế hoạch nghề nghiệp, tài chính cá nhân và quản lý tài chính, cho rằng mọi người nên bắt đầu năm 2023 với một kim chỉ nam khác biệt. "Tôi sẽ tìm thấy ikigai của đời mình" - là điều những ai đã trở thành hưu trí hoặc sắp về hưu cần hướng đến trong năm mới.

Tác giả Richard Eisenberg vốn bắt đầu nghỉ hưu từ đầu năm 2022 nhưng sớm quay trở lại làm việc. Richard đang trên hành trình tìm kiếm ikigai của đời mình thông qua công việc viết lách tự do về những vấn đề tài chính cá nhân và nghỉ hưu; làm tình nguyện viên vào cuối tuần tại một quỹ từ thiện gần nhà, làm người hướng dẫn cho học viên tại một viện xuất bản và một chương trình xã hội dành cho người cao tuổi.

Không ít người có thể thắc mắc rằng tại sao một người về hưu còn phải dành thời gian nỗ lực để tìm ikigai ở những năm tháng cuối đời? Richard cho rằng, ikigai sẽ giúp khoảng thời gian về hưu của một người có ý nghĩa hơn, một phần vì họ có thể giúp đỡ người khác.

Một lý do khác là ikigai có thể giúp con người sống thọ hơn. Các nhà nghiên cứu của Trường y thuộc Đại học Tohoku, Nhật Bản đã khảo sát 43.391 người Nhật ở độ tuổi 40 đến 79 một câu hỏi "Bạn có tìm thấy ikigai của đời mình không?". Kết quả là 7 năm sau, 95% những người tìm thấy ikigai còn sống, 83% người trả lời "không" đã qua đời.

Vậy "ikigai" là gì? Ikigai là một thuật ngữ từ Nhật Bản, nghĩa là điểm khởi nguồn cho những giá trị trong cuộc đời con người, hoặc điều khiến cuộc đời trở nên đáng sống. "Ikigai" có thể được hiểu đơn giản là “lẽ sống” hoặc “lý do để một người thức dậy mỗi sáng”.

Theo quan niệm của người Nhật, "ikigai" của một người nằm giữa điểm giao nhau của 4 vòng tròn, tương ứng với đáp án của 4 câu hỏi: Điều bạn thích làm là gì?, Điều bạn có thể làm và xã hội cần?, Điều bạn có thể làm và kiếm thu nhập từ đó?, Điều gì bạn có thể làm tốt?. 

Tìm thấy "ikigai", bạn sẽ tìm thấy lẽ sống để thức dậy vào mỗi sáng, tận hưởng cuộc sống hạnh phúc, khoẻ mạnh, giàu có cả về vật chất lẫn tinh thần.

Vậy làm thế nào để tìm thấy ikigai của đời mình? Bạn có thể bắt đầu tìm hiểu với những cuốn sách cơ bản như Ikigai – Đi tìm lý do thức dậy mỗi sáng của tác giả Hector Garcia và Francesc Miralles; hoặc Ikigai - Bí mật sống trường thọ và hạnh phúc của người Nhật của Ken Mogi. 

Tác giả người Mỹ gốc Nhật Wayne Karatsu của blog Your Inspired Retirement chia sẻ hành trình tìm thấy Ikigai của mình. Khoảng 6 tháng sau khi về hưu, ông bắt đầu cảm thấy mất phương hướng.

"Tôi biết rằng mình không muốn làm việc nữa, nhưng lại không biết phải làm gì với 40 tiếng rảnh rỗi mỗi tuần. Ban đầu, cảm giác thật tuyệt khi có thời gian thoải mái để thư giãn sau gần 40 năm lao động miệt mài, nhưng tôi biết rằng mình vẫn còn thứ phải làm. Có điều gì đó đang chờ đợi tôi", Wayne kể.

Biết đến khái niệm ikigai, Wayne bắt đầu tự hỏi mình yêu thích điều gì, câu trả lời đơn giản là âm nhạc - nhưng ông không có năng khiếu gì về ca hát hay nhạc cụ, mà chỉ đơn giản là thích nghe nhạc.

Tiếp đó, Wayne chiêm nghiệm lại công việc từng làm: viết lách và biên tập. Đó chính là thứ ông làm tốt và có thu nhập. Một phần khác của công việc phù hợp với ông là đào tạo nhân viên mới. Nói cách khác, vai trò giáo viên, người hướng dẫn là điều xã hội cần và Wayne có thể đảm đương cũng như được trả lương cho việc đó.

Cuối cùng, sau khi nghỉ hưu Wayne bắt đầu làm tình nguyện viên tại một tổ chức dành cho những thanh thiếu niên có hoàn cảnh đặc biệt. Ông nhận ra rằng mình có thể giúp những người trẻ tuổi này vượt qua những khó khăn trong cuộc sống - đó là điều ông thích làm và xã hội cần đến.

Tổng kết lại, Wayne lắp ráp lại những mảnh ghép: điều ông đam mê là âm nhạc, lĩnh vực chuyên môn là viết lách, định hướng công việc là giáo viên, với sứ mệnh giúp đỡ người khác. Ban đầu Wayne thực sự không biết bắt đầu từ đâu, nhưng ý tưởng viết blog về cuộc sống về hưu là điều ông cảm thấy đúng đắn khi thực hiện. Đó là cách Wayne tìm ra ikigai của đời mình: viết lách hàng ngày để chia sẻ những điều thú vị, truyền cảm hứng cho xã hội.