Đề nghị giao công đoàn các cấp có quyền đứng ra khởi kiện doanh nghiệp chậm, trốn đóng bảo hiểm xã hội

Sáng 23.11, Quốc hội thảo luận về dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi). Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Thủy - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội - góp ý về hành vi trốn đóng, chậm đóng BHXH.

Bà Thủy cho biết, số tiền doanh nghiệp trốn đóng, chậm đóng BHXH trong giai đoạn 2016-2022 khoảng gần 10 nghìn tỉ đồng/năm. Trong năm 2022, số đơn vị, doanh nghiệp chậm đóng BHXH kéo dài 3 năm lên tới 56% và trên phạm vi cả nước có tới 198.000 doanh nghiệp, đơn vị chậm đóng BHXH.

Về những hệ lụy mà người lao động phải gánh chịu, theo báo cáo của Chính phủ, tính riêng số người lao động bị chậm đóng bảo hiểm trong năm 2022 lên tới 2,6 triệu người và trong đó, số tiền khó có khả năng thu hồi do doanh nghiệp đã giải thể, phá sản hoặc chủ doanh nghiệp đã bỏ trốn là 2.500 tỉ đồng.

“Khi doanh nghiệp chậm đóng, trốn đóng BHXH, tất cả quyền lợi của người lao động bị ảnh hưởng; người lao động sẽ không được chi trả các chế độ ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, hưu trí, tử tuất”, bà Nguyễn Thị Thủy nói.

Góp ý về hành vi trốn đóng, chậm đóng BHXH tại dự thảo luật, "trốn đóng bảo hiểm xã hội là trường hợp người sử dụng lao động không đóng BHXH dù có khả năng đóng", đại biểu Nguyễn Thị Thủy đề nghị Ban soạn thảo cân nhắc bổ sung quy định này để tránh xung đột với các quy định khác trong hệ thống pháp luật.

Bởi, tại điều 216 Bộ luật Hình sự về tội trốn đóng BHXH quy định "người nào có nghĩa vụ đóng BHXH mà không đóng thì thuộc trường hợp trốn đóng BHXH", nay dự thảo lại đặt vấn đề "người nào có khả năng đóng mà không đóng BHXH thì là trốn đóng BHXH".

"Tôi cho rằng rất khó xác định khi nào thì gọi là không có khả năng đóng BHXH khi hằng tháng, người lao động vẫn phải trích, trừ tiền lương để đóng BHXH", bà Nguyễn Thị Thủy nói.

Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp của Quốc hội lo lắng nếu quy định như dự thảo thì doanh nghiệp có thể lợi dụng và đưa ra lý do kinh doanh khó khăn nên không có khả năng đóng, do đó sẽ không thể xử lý được hành vi trốn đóng BHXH.

Ngoài ra, đại biểu Nguyễn Thị Thủy cũng đề nghị cùng với việc sửa điều 13 của Luật Bảo hiểm xã hội, sẽ sửa đồng thời các quy định có liên quan tại Bộ luật Tố tụng dân sự và sửa đổi Luật Công đoàn.

Theo đó, đề nghị giao cho công đoàn các cấp có quyền đứng ra khởi kiện chứ không chỉ là công đoàn cấp cơ sở như hiện nay. Đồng thời quy định nếu như công đoàn đứng ra khởi kiện rồi thì không cần phải có ủy quyền của người lao động.

Đề nghị công khai danh tính các đơn vị nợ bảo hiểm xã hội

Để bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật, Đại biểu Quốc hội Đỗ Thị Việt Hà (Đoàn Bắc Giang) đề nghị, ban soạn thảo tiếp tục rà soát, nghiên cứu, bổ sung một số biện pháp, chế tài như: Khấu trừ tiền nợ BHXH tại các tài khoản ngân hàng sau khi đã có thông báo, đôn đốc của cơ quan BHXH trong thời gian nhất định (có thể là 3 tháng); công khai danh tính các đơn vị nợ BHXH trên các phương tiện thông tin đại chúng.

Cần quy định đồng bộ, khả thi, nhằm khắc phục những khó khăn, vướng mắc đang đặt ra hiện nay trong việc khởi kiện dân sự và khởi tố hình sự đối với người sử dụng lao động có hành vi chậm đóng, trốn đóng BHXH.

Cụ thể, cần chỉnh sửa, bổ sung khoản 4, khoản 5, Điều 37 theo hướng: Khi người sử dụng lao động có hành vi chậm đóng, trốn đóng BHXH và cơ quan có thẩm quyền đã áp dụng các biện pháp xử lý vi phạm hành chính mà người sử dụng lao động vẫn không đóng, hoặc đóng không đủ số tiền BHXH bắt buộc phải đóng, thì không chỉ cơ quan BHXH, mà tổ chức công đoàn và người lao động cũng có quyền khởi kiện người sử dụng lao động theo quy định của pháp luật.

Đồng thời khi người sử dụng lao động có dấu hiệu phạm tội trốn đóng BHXH theo quy định của Bộ luật Hình sự thì không chỉ cơ quan BHXH, mà tổ chức công đoàn, các cơ quan thanh tra, kiểm tra về lao động, bảo hiểm xã hội và người lao động đều có quyền kiến nghị khởi tố theo quy định của pháp luật.