Báo Lao Động đã có cuộc trao đổi với ông Phan Văn Mến - Giám đốc BHXH TP Hà Nội - xung quanh nguyên nhân nợ đọng lớn, các biện pháp đề xuất tháo gỡ vấn đề này.
Ông có thể cho biết những nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng doanh nghiệp chậm đóng BHXH, gây ảnh hưởng đến quyền lợi của NLĐ?
- Hiện TP Hà Nội có khoảng 96.400 đơn vị, doanh nghiệp (DN) đang tham gia BHXH, BHYT với trên 2 triệu người tham gia BHXH bắt buộc (chiếm 43% lực lượng lao động trong độ tuổi lao động), trên 7,9 triệu người tham gia BHYT. Bên cạnh các đơn vị đóng nộp BHXH, BHYT đầy đủ, tình trạng chậm đóng BHXH, BHYT vẫn còn xảy ra ở một số đơn vị làm ảnh hưởng đến quyền lợi của NLĐ và ảnh hưởng đến việc thực hiện nhiệm vụ được giao.
Nguyên nhân là do ý thức chấp hành pháp luật về BHXH của một số đơn vị sử dụng lao động chưa cao; cố tình dây dưa, trây ỳ để chậm đóng BHXH tồn đọng, kéo dài.
Theo thống của BHXH, hiện nay có trên 15,5 nghìn đơn vị, doanh nghiệp đã tạm ngừng hoạt động, không còn hoạt động, không có khả năng tài chính đóng BHXH, BHYT dẫn tới chậm đóng, khó thu…
Để tăng cường công tác thu hồi nợ đóng BHXH, BHXH TP Hà Nội đã triển khai những giải pháp nào, thưa ông?
- BHXH TP Hà Nội đã chủ động báo cáo và tham mưu cho Thành ủy, UBND TP ban hành các văn bản chỉ đạo, triển khai đến các cấp ủy, chính quyền các cấp, các ngành; phối hợp các sở, ban ngành như Công an TP, Liên đoàn Lao động TP, Sở LĐTBXH, Sở Y tế, Thanh tra TP, Cục Thuế thực hiện các giải pháp, biện pháp bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp các chế độ BHXH, BHYT của NLĐ trên địa bàn TP Hà Nội giai đoạn 2021 - 2025. Thông tin các đơn vị chậm đóng BHXH trên các phương tiện thông tin đại chúng…
Cơ quan BHXH TP Hà Nội đã chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra để xử lý hình sự đối với doanh nghiệp cố tình trây ỳ trốn đóng BHXH, BHYT, công tác xử lý đối với những doanh nghiệp này có gặp khó khăn gì không?
- Khi Luật BHXH năm 2014 có hiệu lực thi hành, tổ chức Công đoàn được trao quyền khởi kiện ra Toà án đối với các hành vi vi phạm pháp luật về BHXH.
Tuy nhiên, việc khởi kiện của tổ chức Công đoàn vẫn gặp nhiều khó khăn do quy định về việc ủy quyền của NLĐ, quyền khởi kiện của các tổ chức Công đoàn trong các văn bản liên quan (Luật BHXH, Luật Công đoàn, Bộ luật Tố tụng dân sự) khó thực hiện và nhiều điểm chưa rõ.
Ðối với những doanh nghiệp nợ kéo dài hơn 6 tháng, cơ quan BHXH thanh tra đột xuất; đối với các doanh nghiệp trốn đóng, nợ BHXH kéo dài, xử phạt vi phạm hành chính, nếu doanh nghiệp tiếp tục trây ỳ, vi phạm quyền lợi BHXH, BHYT, BH thất nghiệp của NLĐ thì BHXH các địa phương củng cố hồ sơ, theo dõi quá trình khắc phục để chuyển hồ sơ những đơn vị có dấu hiệu hình sự qua công an xử lý theo đúng chức trách… Thực tế để triển khai cho thấy, cần có hướng dẫn chi tiết áp dụng các quy định của Bộ luật Hình sự vào vấn đề này.
Đối với NLĐ tại các doanh nghiệp đã tạm ngừng hoạt động, không còn hoạt động, không có khả năng tài chính đóng BHXH, BHYT, BHXH TP Hà Nội có đề xuất, kiến nghị gì, thưa ông?
- Chính phủ cần có Nghị định về xử lý đối với các đơn vị sử dụng lao động mất tích, giải thể, phá sản, ngừng, dừng giao dịch, người sử dụng lao động bỏ trốn, không có khả năng thu hồi số tiền chậm đóng BHXH, BHTN, BHYT để giải quyết chế độ cho NLĐ.
Chính phủ cũng cần chỉ đạo các cơ quan chức năng (Tòa án, Viện Kiểm sát, Cơ quan điều tra) có hướng dẫn cụ thể về xử lý hình sự đối với các đơn vị trốn đóng theo Điều 216 Bộ luật Hình sự.
Các cơ quan thông tấn báo chí, phát thanh, truyền hình thường xuyên thông tin pháp luật về BHXH, BHYT.
Ngoài ra các cơ quan chức năng không cấp giấy phép hoạt động cho các doanh nghiệp trước đây đã hoạt động mà trốn tránh trách nhiệm tham gia BHXH, BHYT cho NLĐ, yêu cầu các đơn vị phải khắc phục ngay tình trạng chậm đóng BHXH, BHYT.
Xin trân trọng cảm ơn ông!