Trên 42.000 doanh nghiệp nợ BHXH

Theo BHXH TPHCM, đến tháng 3.2022 hiện có 42.461 doanh nghiệp nợ BHXH từ 1 tháng trở lên của gần 644.000 NLĐ với số tiền là 3.488 tỉ đồng. Điều này đồng nghĩa với việc có hàng trăm nghìn NLĐ có nguy cơ sẽ không có tên trong danh sách đóng BHXH của doanh nghiệp ở tháng liền kề để được hưởng trợ cấp tiền thuê nhà theo QĐ 08. 

Ông Phan Văn Mến - Giám đốc BHXH TPHCM - cho biết, theo quy định tại QĐ 08 thì một trong những điều kiện để NLĐ đang làm việc trong doanh nghiệp hoặc quay lại thị trường lao động phải đang tham gia BHXH bắt buộc (có tên trong danh sách tham gia BHXH bắt buộc của cơ quan BHXH) tại tháng liền kề trước thời điểm doanh nghiệp lập danh sách lao động đề nghị hỗ trợ tiền thuê nhà.

Theo quy trình và thủ tục, doanh nghiệp sẽ gửi danh sách NLĐ đề nghị hỗ trợ tiền thuê nhà đến cơ quan BHXH để xác nhận NLĐ đang tham gia BHXH bắt buộc. Trong QĐ 08 không đề cập đến việc doanh nghiệp đang nợ BHXH thì có được cơ quan BHXH xác nhận danh sách để NLĐ được hưởng hỗ trợ tiền thuê nhà hay không. Hiện nay, BHXH TPHCM cũng vẫn đang chờ hướng dẫn chính thức bằng văn bản của Bộ LĐTBXH và BHXH Việt Nam để thực hiện. Tuy nhiên, BHXH TPHCM cũng đã phổ biến đến BHXH TP.Thủ Đức và các quận, huyện về QĐ 08 của Thủ Tướng Chính phủ để chuẩn bị sẵn các cơ sở dữ liệu về quá trình tham gia BHXH của các doanh nghiệp, sẵn sàng đối chiếu để xác nhận danh sách tham gia BHXH của NLĐ khi nhận được hồ sơ của doanh nghiệp

Cần quy định rõ trách nhiệm của doanh nghiệp

Thực tế hiện nay có tình trạng có nhiều doanh nghiệp không đóng đủ BHXH cho NLĐ. Việc vi phạm này có thể xảy ra dưới hình thức như không đóng đủ số tháng hoặc không đóng đủ số người. Ví dụ, doanh nghiệp có 100 lao động thì có khi chỉ đóng cho vài chục lao động hoặc một người lao động không được đóng đủ tất cả các tháng BHXH đã làm việc cho doanh nghiệp. Thậm chí, có nhiều trường hợp NLĐ vẫn bị trừ tiền lương hằng tháng để tham gia BHXH, nhưng doanh nghiệp lại không đóng BHXH cho họ. Do đó, sẽ có thể có chênh lệch giữa danh sách NLĐ (thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc) thực tế lãnh lương và danh sách NLĐ có tham gia BHXH bắt buộc do cơ quan BHXH quản lý. Như vậy, đối chiếu với quy định tại QĐ 08, thì sẽ có nhiều NLĐ có khả năng sẽ không được nhận hỗ trợ tiền thuê nhà.

Luật sư Nguyễn Hữu Học - Đoàn luật sư TPHCM - cho biết, trong QĐ 08 đã quy định rõ trách nhiệm của một số bộ, ngành, chính quyền địa phương khi triển khai thực hiện. Trong đó, trách nhiệm của Bộ LĐTBXH là “Hướng dẫn, kiểm tra, giám sát việc thực hiện chính sách đối với NLĐ theo quy định tại Quyết định này. Bộ trưởng Bộ LĐTBXH hướng dẫn, xử lý các vấn đề phát sinh trong quá trình tổ chức thực hiện quyết định này”. Vì thế, Bộ LĐTBXH khi xây dựng văn bản hướng dẫn cần quy định trường hợp doanh nghiệp không đóng BHXH hoặc không đóng đủ BHXH cho NLĐ dẫn đến tình trạng NLĐ không được nhận hỗ trợ tiền thuê nhà theo QĐ 08 thì doanh nghiệp phải khoản trả tiền thuê nhà này cho NLĐ.

Luật sư Học nói: “Trên thực tế, NLĐ đã bị trừ tiền lương để tham gia BHXH hoặc thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, nhưng doanh nghiệp không đóng BHXH cho NLĐ nên không có tên để BHXH xác nhận, thì lỗi này không thuộc về NLĐ mà thuộc về doanh nghiệp. Mà nguyên tắc của pháp luật là ai gây ra lỗi thì phải bồi thường cho bên bị thiệt hại”.

Luật sư Học cũng khuyến cáo, hiện nay ngành BHXH đã ứng dụng mạnh mẽ công nghệ tin học trong quản lý BHXH nên NLĐ có thể dễ dàng tra cứu được thời gian tham gia BHXH của mình. Vì vậy NLĐ cũng nên thường xuyên tra cứu xem doanh nghiệp có đóng đủ BHXH không để tự bảo vệ quyền lợi của mình.