Chế tài cần cụ thể, rõ ràng

Theo ông Phạm Chí Tâm - Phó Chủ tịch LĐLĐ TPHCM - thời gian qua, tổ chức công đoàn, nhất là ở cơ sở đã trực tiếp phối hợp cùng người sử dụng lao động (NSDLĐ) tổ chức thực hiện dân chủ ở cơ sở trong các doanh nghiệp, đơn vị đã góp phần xây dựng quan hệ lao động ngày càng hài hòa, ổn định, tiến bộ. Tuy nhiên, trên thực tế còn có nhiều bất cập, do quy chế về dân chủ ở cơ sở hiện được quy định tại nhiều văn bản nên có những khó khăn nhất định khi thực hiện. Nhiều cán bộ công đoàn cho biết việc thực hiện quy chế dân chủ cơ sở tại doanh nghiệp trên thực tế rất khó khăn. Theo quy định thì trách nhiệm tổ chức thuộc chủ doanh nghiệp nhưng hầu hết các chủ doanh nghiệp đều giao cho CĐCS thực hiện.

Theo ông Giang Văn Nam - Trưởng ban Tổ chức LĐLĐ TPHCM - Nghị định 145/2020/NĐ-CP quy định nguyên tắc thực hiện quy chế dân chủ cơ sở tại nơi làm việc là phải thiện chí, hợp tác, trung thực, bình đẳng, công khai và minh bạch. Tuy nhiên, trên thực tế, mức độ công khai, minh bạch ở nhiều doanh nghiệp còn thấp. Luật cũng quy định các nội dung, hình thức người sử dụng lao động (NSDLĐ) phải công khai liên quan đến tình hình sản xuất, kinh doanh của NSDLĐ; nội quy lao động, thang lương, bảng lương, định mức lao động, nội quy, quy chế và các văn bản quy định khác của NSDLĐ liên quan đến quyền lợi, nghĩa vụ và trách nhiệm của người lao động (NLĐ)… nhưng thực tế ít doanh nghiệp thực hiện đầy đủ việc này. Chẳng hạn như việc thưởng Tết phụ thuộc vào kết quả hoạt động sản xuất, kinh doanh, nhưng nhiều doanh nghiệp chỉ lấy lý do làm ăn thua lỗ để thưởng Tết thấp hơn bình thường mà không công khai kết quả sản xuất, kinh doanh dẫn đến NLĐ bức xúc, thậm chí có khi xảy ra ngừng việc tập thể. Trong khi đó, biện pháp chế tài quy định trong dự thảo cũng chưa rõ ràng, cụ thể để NSDLĐ biết được hậu quả nếu không thực hiện tốt dân chủ ở cơ sở. “Nếu chế tài không cụ thể, rõ ràng việc thực thi pháp luật trên thực tế sẽ kém hiệu quả” - ông Nam nói.

Không thực hiện tốt dân chủ thì chỉ “bằng mặt nhưng không bằng lòng”

Đồng tình quan điểm trên, ông Phạm Chí Tâm, cho rằng nếu không thực hiện tốt quy chế dân chủ thì dễ đến tranh chấp lao động trong doanh nghiệp hay gây mất đoàn kết nội bộ trong các đơn vị, thể hiện rõ nhất ở tình trạng “bằng mặt nhưng không bằng lòng”. Lấy ví dụ về một doanh nghiệp trong KCX Linh Trung 1 vừa xảy ra ngừng việc tập thể yêu cầu tăng lương, ông Tâm cho biết lúc đầu NLĐ đề nghị tăng lương cơ bản là 200.000 đồng và bắt đầu thực hiện từ tháng 3, nhưng doanh nghiệp không đồng ý, dẫn đến tình trạng ngừng việc tập thể. Thông qua đối thoại lần 1, chủ doanh nghiệp chỉ đồng ý tăng lương 150.000 đồng và bắt đầu thực hiện từ tháng 5, nhưng NLĐ vẫn không đồng ý và tiếp tục ngừng việc. Đối thoại lần thứ 2, chủ doanh nghiệp đồng ý tăng lương 200.000 đồng và thực hiện từ tháng 4, lúc này NLĐ mới đồng ý và đi làm việc trở lại. “Nếu làm tốt công tác dân chủ cơ sở thông qua đối thoại thì sẽ không xảy ra tranh chấp lao động dẫn đến NLĐ phải ngừng việc để phản ứng như trên” - ông Tâm nói.