Quyết định cấm sử dụng phân bón hóa học do Tổng thống Sri Lanka Gotabaya Rajapaksa đưa ra hồi tháng 4.2021 khiến sản lượng cây trồng giảm đáng kể. Chính phủ Sri Lanka đã đảo ngược lệnh cấm nhưng cho đến nay, chưa có lượng phân bón hóa học nhập khẩu đáng kể nào được thực hiện.
“Có thể không kịp nhận phân bón cho vụ Yala (tháng 5 - tháng 8) nhưng các biện pháp đang được triển khai để đảm bảo đủ dự trữ cho vụ Maha (tháng 9 - tháng 3)”, Thủ tướng Sri Lanka Ranil Wickremesinghe viết trên tài khoản Twitter cá nhân cuối ngày 19.5. “Tôi chân thành kêu gọi mọi người hiểu tính nghiêm trọng của tình hình”.
Ngày 20.5, Tổng thống Rajapaksa chỉ định 9 thành viên nội các mới, trong đó có các vị trí quan trọng như bộ trưởng y tế, thương mại và du lịch. Ông chưa chỉ định bộ trưởng tài chính và danh sách trên khả năng cao sẽ được Thủ tướng Wickremesinghe giữ nguyên.
Sri Lanka, quốc đảo có nền kinh tế phụ thuộc du lịch, đang đối mặt tình trạng thiếu hụt ngoại hối, nhiên liệu và thuốc men nghiêm trọng.
“Kể về cuộc sống đang khó khăn thế nào không giúp ích gì lúc này”, A.P.D. Sumanavathi, 60 tuổi, bán hoa quả và rau tại chợ Pettah, thủ đô Colombo, chia sẻ. “Tôi không thể dự báo mọi thứ sẽ thế nào trong 2 tháng tới. Với tình hình hiện tại, chúng tôi có thể không còn ở đây nữa”.
Cạnh đó, hàng dài người đang đứng chờ trước một cửa hàng bán bình gas nấu ăn - với giá bán đã tăng từ 2.675 rupee hồi tháng 4 lên gần 5.000 rupee.
“Chỉ khoảng 200 bình gas được bán ra, dù ở đó có khoảng 500 người chờ”, Mohammad Shazly, tài xế bán thời gian, nói. Anh đã xếp hàng ngày thứ ba với hy vọng mua được gas về nấu ăn cho gia đình 5 người của mình.
“Không có gas, không có dầu hỏa, chúng tôi không thể làm được gì. Lựa chọn cuối cùng là gì? Không có thực phẩm, chúng tôi sẽ chết. Điều đó 100% sẽ xảy ra”.
Nandalal Weerasinghe, thống đốc ngân hàng trung ương Sri Lanka, ngày 19.5 nói nguồn ngoại hối đã được đảm bảo nhờ một khoản vay từ Ngân hàng Thế giới và kiều hối để thanh toán cho các lô hàng nhiên liệu, khí đốt.
Lạm phát tại Sri Lanka có thể lên tới 40% trong vài tháng tới nhưng nguyên nhân chủ yếu là áp lực nguồn cung. Các biện pháp từ chính phủ và ngân hàng trung ương đang kiểm soát phần lạm phát cầu kéo, thống đốc cho biết.
Lạm phát tháng 4 là 29,8% trong đó giá thực phẩm tăng 46,6% so với cùng kỳ năm trước.
Cuộc khủng hoảng kinh tế của Sri Lanka bắt nguồn từ đại dịch COVID-19 làm ảnh hưởng đến ngành du lịch, giá dầu tăng và chính sách giảm thuế theo chủ nghĩa dân túy của chính phủ Tổng thống Rajapaksa.
Ngoài ra, còn một số nguyên nhân khác như chính sách trợ giá nhiên liệu và quyết định cấm nhập khẩu phân bón hóa học.
Nhóm các cường quốc kinh tế G7 ủng hộ nỗ lực xóa nợ cho Sri Lanka, các Bộ trưởng Tài chính G7 cho biết ngày 19.5, sau khi Sri Lanka tuyên bố vỡ nợ trái phiếu.
Theo thống đốc Weerasinghe, các kế hoạch tái cơ cấu nợ đã gần hoàn tất và ông sẽ sớm đệ trình lên nội các Sri Lanka.
“Tình thế của chúng tôi rất rõ ràng. Chúng tôi không thể thanh toán, trừ khi tiến hành tái cơ cấu nợ”.
Người phát ngôn Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cho biết, họ đang theo dõi rất chặt chẽ các diễn biến và phái đoàn IMF tại Sri Lanka dự kiến kết thúc đàm phán kỹ thuật về một chương trình cho vay tiềm năng vào ngày 24.5.