PV: Thưa Thứ trưởng, trong Báo cáo Chính trị có nêu, sớm đưa đất nước ta trở thành quốc gia công nghiệp, song vẫn rất quan tâm đến vấn đề nông nghiệp, nông dân và nông thôn. Vậy trong nhiệm kỳ tới sẽ tiếp tục xây dựng nông thôn mới như thế nào?
- Dự thảo văn kiện Đại hội XIII của Đảng xác định chuyển từ tư duy sản xuất nông nghiệp và sang tư duy kinh tế nông nghiệp. Theo đó, xác định 3 yếu tố chủ đạo là nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại và nông thôn thông minh. Như vậy, chúng ta có một quỹ đạo để chuyển đổi nền nông nghiệp và thêm những giá trị cho chương trình xây dựng nông thôn mới trong nhiệm kỳ tới.
Đặc biệt, đối với nông nghiệp, chúng ta sẽ tạo ra chuỗi giá trị ngành hàng và giá trị gia tăng đột biến hơn so với giá trị gia tăng từ tăng cao sản lượng. Những mô hình cũ sẽ được làm đậm nét hơn, lan toả hơn và sẽ có những chính sách đồng bộ hơn để kích hoạt nông nghiệp tuần hoàn, nông nghiệp thông minh, nông nghiệp số, nông nghiệp chia sẻ… Đây là những mô hình tạo ra những giá trị trên từng đơn vị diện tích nông nghiệp.
Chúng ta phải tạo ra những giá trị gia tăng, chứ không phải là dừng lại ở gia tăng sản lượng. Trong đó, đưa ứng dụng công nghệ, ứng dụng công nghiệp 4.0, bên cạnh đó là chú trọng sơ chế, bảo quản, đóng bao bì và thương mại điện tử.
Chúng ta sẽ phân khúc thị trường để đáp ứng những yêu cầu của từng thị trường mở với những Hiệp định đối tác Việt Nam đã tham gia. Từ đó, tạo ra một cú hích cho ngành sản xuất.
Đồng thời, chúng ta phải hiểu rằng, những thay đổi cũng đặt lên vai chúng ta yêu cầu phải tương thích được với những thị trường, những Hiệp định đã tham gia. Bản thân chúng ta sẽ phải thay đổi rất nhiều, để chuyển đổi nền nông nghiệp từ sản lượng sang chất lượng, từ không an toàn thực phẩm sang an toàn thực phẩm… để đáp ứng những hàng rào kỹ thuật trong các hiệp định thương mại quốc tế.
Như vậy, chúng ta vẫn cần phải phát huy những giá trị và thành tựu đạt được trong 5 năm qua của nền nông nghiệp, đồng thời chuẩn bị sẵn sàng để tạo ra những điểm nhấn và cú hích mới bằng những tư duy mới. Tất cả sẽ được kích hoạt trên từng cánh đồng, từng thửa ruộng, kích hoạt người nông dân, doanh nghiệp và hệ thống quản lý Nhà nước để hướng tới mục tiêu tạo ra giá trị gia tăng đột biến hơn.
PV: Thưa ông, nói đến nông nghiệp, nhiều sẽ nghĩ đến sản xuất nhỏ lẻ và người dân dần dần bỏ ruộng. Vậy Đại hội lần này sẽ có những định hướng thế nào để đổi mới trong phát triển nông nghiệp?
-Nhắc tới nông nghiệp thì người ta hay nghĩ tới một “lời nguyền sản xuất nhỏ manh mún” đã kéo dài mấy chục năm. Nông nghiệp sẽ còn đối mặt với khó khăn khi phải chia sẻ quỹ đất đai cho phát triển hạ tầng, phát triển công nghiệp, dịch vụ và đô thị…
Để khắc phục vấn đề này, dự thảo Văn kiện Đại hội XIII đã nêu việc tăng cường kinh tế hợp tác, kinh tế tập thể với nòng cốt là hợp tác xã và tổ hợp tác. Do đó, việc định vị lại hợp tác xã trong tiến trình cơ cấu nông nghiệp và đặt hợp tác xã ở một vị trí cao hơn và đưa ra nhiều quyết sách cho mô hình này hơn để chính hợp tác xã là mảnh ghép của những hộ đang sản xuất nhỏ lẻ và làm cầu nối cho họ với doanh nghiệp và thị trường. Thời gian qua, chúng ta đã làm được một bước là nâng cao chất lượng hoạt động của các hợp tác xã.
Nhận thức của các cấp chính quyền về kinh tế tập thể và kinh tế hợp tác được dự thảo văn kiện đánh giá là còn những tồn tại, nhất là về năng lực quản trị hợp tác xã, tính liên kết của hợp tác xã với các doanh nghiệp. Do vậy, trong giai đoạn sắp tới, chúng ta phải đưa kinh tế tập thể, với nòng cốt là hợp tác xã lên một vị trí tương xứng với tiến trình cơ cấu lại nền nông nghiệp. Đây sẽ là yếu tố cứu cánh để chúng ta phá vỡ “lời nguyền sản xuất manh mún nhỏ lẻ”.
Cấp uỷ, chính quyền địa phương ở gần người dân nhất, thấy được sự bức thiết của hợp tác xã trong các vấn đề liên kết, đầu tư… sẽ tháo gỡ, hỗ trợ trực tiếp cho người nông dân. Như vậy, phong trào hợp tác xã thời gian tới sẽ phát triển mạnh mẽ, bền vững hơn và thực sự trở thành một đòn bẩy để kết nối các hộ sản xuất nhỏ lẻ, đồng thời đưa ứng dụng khoa học công nghệ vào nông nghiệp nông thôn.
Từ hỗ trợ cá thể sang hỗ trợ kinh tế tập thể sẽ kích hoạt được hợp tác giữa những người nông dân. Câu chuyện của chúng ta sẽ là hợp tác và liên kết, đồng thời định vị được thị trường và đáp ứng những quy mô, tiêu chuẩn của thị trường.
PV: Hướng phát triển nông nghiệp sạch sẽ xóa bỏ tình trạng “một luống ăn một luống bán” trên các thửa ruộng của người nông dân như thế nào, thưa ông?
-Tôi cho rằng, trong thời gian qua, một bộ phận người nông dân đã nhận thức được. Chúng ta sẽ không đánh đổi tăng trưởng với uy tín và thương hiệu của nông sản Việt Nam. Bên cạnh đó, còn là vấn đề gây ô nhiễm môi trường, ô nhiễm không khí, thậm chí là sức khỏe của người nông dân cũng trực tiếp bị ảnh hưởng.
-Xin cảm ơn ông!