Lĩnh vực khiếu nại, tố cáo thường tập trung chủ yếu là đất đai, giải phóng mặt bằng, chế độ chính sách…Một thực trạng rất phổ biến là các đơn thư khiếu nại, tố cáo được gửi rất nhiều cơ quan Trung ương và địa phương, nhưng lại không gửi đến cá nhân, cơ quan có thẩm quyền giải quyết. Do đó, nhiều trường hợp đơn thư chuyển vòng vì các cơ quan nhận đơn nhưng không có thẩm quyền giải quyết. 

Đối với hoạt động trợ giúp pháp lý (TGPL) thì việc tư vấn pháp luật liên quan đến khiếu nại, tố cáo cho đối tượng TGPL được thực hiện thường xuyên, liên tục và có chiều hướng gia tăng. Nhiều vụ việc TGPL cho đối tượng, người thực hiện TGPL phải vận động, thuyết phục, hướng dẫn cụ thể, phân tích chi tiết và hướng dẫn cho người khiếu nại, tố cáo đến đúng cơ quan có thẩm quyền giải quyết, không nên gửi đơn đến có quan không có thẩm quyền sẽ không có kết quả, lãng phí thời gian cũng như ảnh hưởng đến thời hạn, thời hiệu của vụ việc khiếu nại, tố cáo. 

Có trường hợp người khiếu nại, tố cáo khi đến Trung tâm TGPL để nhờ tư vấn vụ việc, khi cung cấp các chứng cứ chứng minh về vụ việc cho người thực hiện TGPL thì trong đó, đã có đơn khiếu nại, tố cáo gửi đến các cơ quan Trung ương và địa phương, danh sách nơi nhận lên đến 15, 20 địa chỉ, trong khi đó thẩm quyền giải quyết chỉ thuộc về UBND cấp huyện. 

Sau khi được trợ giúp pháp lý về vụ việc, kèm theo những căn cứ, cơ sở pháp lý có liên quan thì lúc này người khiếu nại, tố cáo mới thấu hiểu và chấp nhận làm lại đơn và khiếu nại, tố cáo đến đúng cơ quan có thẩm quyền để giải quyết vụ việc. 

Khi chúng tôi tâm sự với đối tượng TGPL là vì sao gửi đơn rất nhiều đến các cơ quan Đảng, Nhà nước ở Trung ương, thì người khiếu nại, tố cáo cho rằng: “Gửi đến các cơ quan Trung ương để được quan tâm giải quyết nhanh hơn, hiệu lực hơn, có lợi hơn. Nếu gửi ở địa phương sợ không giải quyết hoặc giải quyết sợ không đúng pháp luật...”. Và đây có thể là lý do mà tình trạng đơn thư khiếu nại, tố cáo cứ kéo dài, tồn đọng ngày càng gia tăng như hiện nay. 

 Người khiếu nại, tố cáo không biết rằng khi đơn được gửi đến các cơ quan Đảng, Nhà nước ở Trung ương thì đều được chuyển về lại cơ quan ở địa phương nơi có thẩm quyền để xem xét giải quyết vụ việc, chứ không phải như cách nghĩ của đối tượng khiếu nại, tố cáo. Đa số đối tượng TGPL thực hiện quyền khiếu nại, tố cáo theo quy định của pháp luật khi đến với Trung tâm TGPL nhờ tư vấn pháp luật liên quan đến quyền khiếu nại, tố cáo liên quan đến vụ việc của mình thì đều thực hiện đúng theo quy định của pháp luật khiếu nại, tố cáo. 

Bên cạnh đó, khi có kết quả giải quyết khiếu nại, tố cáo của cơ quan có thẩm quyền thì đối tượng TGPL cũng đến Trung tâm TGPL nơi tư vấn giải quyết vụ việc để chia sẽ kết quả giải quyết, có người thì lo sợ kết quả giải quyết liệu có phù hợp chưa?; có người người cho rằng chưa đúng pháp luật...Lúc này, người thực hiện TGPL cũng xem xét và giải thích về kết quả giải quyết cho đối tượng TGPL như: cơ quan có thẩm quyền đã giải quyết đúng pháp luật đề nghị chấp hành, không nên khiếu nại tiếp; giải quyết như vậy là bảo quyền lợi cho cá nhân đối tượng TGPL...do đó, các đối tượng TGPL không khiếu nại, tố cáo tiếp mà chấp hành kết quả giải quyết khiếu nại, tố cáo của cơ quan có thẩm quyền. 

Tình hình khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại, tố cáo ngày càng phức tạp, gay gắt; phát sinh tình trạng tụ tập khiếu nại, tố cáo đông người gây mât an ninh, trật tự làm cho kẻ xấu lợi dung, khai thác để chống phá đất nước. 

Nhiệm vụ giải quyết khiếu nại, tố cáo không chỉ đối với các cá nhân cơ quan có thẩm quyền giải quyết vụ việc mà còn là nhiệm vụ khác trong việc tuyên truyền, vận động, tư vấn pháp luật, trợ giúp pháp lý liên quan đến khiếu nại, tố cáo của các cơ quan, tổ chức, đoàn thể, trong đó có Trung tâm trợ giúp pháp lý, tuy chưa phải là nhân tố quyết định nhưng những kết quả đạt được trong việc tư vấn, hướng dẫn cho các đối tượng TGPL đã góp phần không nhỏ trong việc hạn chế tình trạng khiếu nại, tố cáo kéo dài, tồn đọng và vượt cấp hiện nay.. 

Đỗ Văn Nhân Sở Tư pháp tỉnh Kon Tum