Gọi là “thí sinh 6 giây” vì 330 bài thi của 114 thí sinh chỉ cần qua “bàn tay công nghệ” phù phép 6 giây của vị chức sắc Sở Giáo dục và Đạo tạo (GD&ĐT) Hà Giang thì một bài có điểm từ cực thấp được nâng lên cao vút.

Thế nhưng lúc này, chúng ta chưa thể rõ tường, những “thí sinh 6 giây” ấy, trong đó có cả con của Bí thư Tỉnh ủy, là nạn nhân hay tội đồ.

Bình thường, khi các em mang phao vào phòng thi, hay dùng đủ cách mở tài liệu ghi chép vi phạm qui định thi cử, thì chắc chắn các em đã sai trái, là tội đồ. Nhưng trong trường hợp sửa điểm thi nhằm gian lận ở Hà Giang, đến lúc này chưa có một thông tin nào cho thấy rằng chính các em đi mua điểm trực tiếp từ ông Phó Trưởng phòng Khảo thí và Quản lý chất lượng – Vũ Trọng Lương. Chính vì thế, dư luận mới đặt vấn đề rằng, không thể chỉ mình ông Lương thao túng trò gian trá này, mà có thể còn đồng phạm cùng thực hiện, cũng như đối tượng mua điểm từ phía phụ huynh các thí sinh.

Ông Lương đã nhận nhiều tin nhắn khi sửa điểm. Tin nhắn đó từ đâu đến, của người nào, dù thủ phạm có xóa thì cơ quan chức năng vẫn có thể truy lại dữ liệu từ các nhà mạng để phục vụ cho công tác điều tra khi đã được khởi tố vụ án.

Những “thí sinh 6 giây”, họ là ai thì đã quá rõ – trong đó có không ít con em quan chức trong tỉnh. Thế nhưng, làn sóng “soi” lại điểm thi giờ đang lan sang cả những tỉnh khác và Bộ GD&ĐT buộc phải cử lực lượng đến tận nơi xem xét, rà soát.

Không nói thì ai cũng biết, gian lận thi cử ở Việt Nam xưa nay là một vấn nạn, từ học sinh/thí sinh đến giám thị gác tại phòng thi, còn giờ thì đến chức sắc quản lí thi. Nhưng vụ gian lận điểm thi ở Hà Giang, là điển hình hơn cả ở tính ung nhọt đã vỡ lỡ, ở sự táo tợn bất chấp pháp luật và đạo lí người làm thầy, làm nghề trồng người.

Song nói đi cũng phải nói lại, không có bàn tay của người lớn – nói thẳng luôn là phía phụ huynh thí sinh, thì liệu có tập trung nhiều bài thi như vậy dính tới đường dây gian lận sửa điểm của ông Vũ Trọng Lương? Liệu các em có đủ sự quen biết hay can đảm đặt vấn đề mua điểm trực tiếp từ vị chức sắc giáo dục? Và vụ sửa điểm gian lận này vì sao lại liên quan đến không ít con em quan chức của tỉnh?...

Các “thí sinh 6 giây”, cho dù sự thật họ là nạn nhân hay tội đồ, thì trên thực tế vụ việc sửa điểm thi đã khiến họ trở thành sản phẩm lỗi của ngành giáo dục tại một địa phương. Và trong cuộc đời tương lai, họ còn lâu mới thoát được cái cảm giác tội lỗi khi vụ việc trở thành điểm nóng thời sự của cả nước.