Nhiều sai phạm tại các dự án BOT

Báo cáo kiểm toán của KTNN năm 2018 với 8 dự án BOT cho thấy: hầu hết các dự án thực hiện chỉ định Nhà đầu tư, chỉ định nhà thầu thi công, xác định sai, tăng tổng mức đầu tư (TMĐT); Phê duyệt dự án có sử dụng vốn hỗ trợ từ nguồn trái phiếu chính phủ (TPCP) không đúng nội dung được sử dụng theo Nghị quyết số 65/2013/QH13 ngày 15.11.2013 của Quốc hội.

Doanh thu từ trạm thu phí bổ sung vốn chủ sở hữu Nhà đầu tư trong giai đoạn thi công dự án được sử dụng chưa hợp lý. Điển hình như Dự án Tuyến cao tốc Bắc Giang - TP Lạng Sơn đoạn Km45+100 - Km108+500, kết hợp tăng cường mặt đường QL1 đoạn Km1+800 - Km106+500, tỉnh Bắc Giang và tỉnh Lạng Sơn theo hình thức hợp đồng BOT.

Nghiệm thu, thanh toán sai Kết quả kiểm toán các dự án BOT trong năm 2018 đã giảm trừ chi phí đầu tư thực hiện 836,4 tỉ đồng, gồm: Sai khối lượng 115,4 tỉ đồng; sai đơn giá 228,2 tỉ đồng; sai khác 492,8 tỉ đồng.

KTNN đã kiến nghị giảm thời gian thu phí hoàn vốn của 7/8 dự án là 16,2 năm so với phương án tài chính ban đầu và giảm giá trị đầu tư 1.059 tỉ đồng. 

Các dự án BT: Nhiều sai phạm trong chọn nhà đầu tư

Các dự án BT thực chất là sử dụng nguồn lực NSNN thuộc nhiệm vụ chi ngân sách của các cấp chính quyền nhưng không quy định phải là dự án cần thiết, thực sự cấp bách là chưa phù hợp với các quy định hiện hành.

Hầu hết các dự án chỉ định thầu, làm giảm tính cạnh tranh; đề xuất dự án không thông qua HĐND như Dự án giải quyết ngập do triều khu vực TP. HCM có xét đến yếu tố biến đổi khí hậu (giai đoạn 1).

Kiểm toán cũng chỉ ra nhiều sai phạm như việc lựa chọn nhà đầu tư thiếu năng lực tài chính; thiết kế dự toán không được cơ quan nhà nước có thẩm quyền thẩm định, phê duyệt là nguyên nhân gây thất thoát ngân sách lớn.

Đặc biệt có hợp đồng ký sai quy định gây thất thoát ngân sách nhà nước 282,92 tỉ đồng. Theo đó, dự án giải quyết ngập do triều khu vực TP. HCM có xét đến yếu tố biến đổi khí hậu (giai đoạn 1): Nội dung Phụ lục Hợp đồng BT xác định giá trị quyết toán dự án BT Nhà đầu tư chuyển nhượng cho UBND TP. HCM không bao gồm thuế GTGT, chưa phù hợp với Điều 3, Điều 5, Luật thuế GTGT, dẫn đến thiếu số thuế GTGT đầu ra phải nộp vào ngân sách nhà nước đến 31.12.2017 là 282,9 tỉ đồng, trong khi Doanh nghiệp dự án đã đề xuất và được Cục Thuế TP. HCM thực hiện thủ tục hoàn thuế GTGT 267,7 tỉ đồng.

Các dự án BT cũng có nhiều sau phạm trong việc giao đất chỉ định cho nhà đầu tư, có dự án BT đã hoàn thành nhưng chưa giao đất; việc tạm tính tiền sử dụng đất để xác định giá trị đối ứng khi giao đất cho dự án BT tại thời điểm thực hiện dự án BT dễ dẫn đến thất thoát ngân sách nhà nước.