Nợ nhiều, nợ dai
Theo số liệu của BHXH tỉnh Long An, tính đến 30.9.2018, tổng số các đơn vị nợ BHXH từ 3 tháng trở lên trên địa bàn tỉnh Long An là trên 500 đơn vị, số tiền nợ trên 250 tỉ đồng. Nhiều đơn vị có số tiền nợ lớn, cố tình để nợ BHXH kéo dài làm ảnh hưởng đến việc giải quyết chế độ BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động (NLĐ). Nhiều đơn vị nợ số tiền rất lớn và kéo dài, như: Cty S (huyện Thủ Thừa) nợ hơn 6,8 tỉ đồng, kéo dài 78 tháng; Chi nhánh Cty D (huyện Bến Lức) nợ hơn 4,5 tỉ đồng, kéo dài 85 tháng; Cty C (huyện Đức Hòa) nợ trên 4,4 tỉ đồng, kéo dài 60 tháng.
Mặc dù ngành BHXH đã thực hiện nhiều biện pháp thu nợ, nhưng tình trạng nợ đọng, chậm đóng BHXH vẫn trầm trọng. Việc nợ đọng BHXH đã và đang ảnh hưởng nghiêm trọng, trực tiếp đến quyền lợi của NLĐ. Họ không được hưởng các quyền lợi BHXH ngắn hạn như ốm đau, thai sản, dưỡng sức; thẻ BHYT bị khóa giá trị sử dụng; khi thất nghiệp, không được hưởng trợ cấp BHTN trong thời gian chưa tìm kiếm được việc làm; không được giải quyết chế độ hưu trí kịp thời khi nghỉ hưu.
Trước tình trạng nợ BHXH kéo dài, từ hồ sơ của cơ quan BHXH tỉnh Long An gửi đến và được CĐCS Cty ủy quyền, LĐLĐ tỉnh Long An đã đứng ra làm đơn khởi kiện 1 DN ra tòa về việc Cty nợ BHXH kéo dài, gây thiệt hại cho NLĐ. Tuy nhiên, việc khởi kiện trên là quá muộn, vì DN này (Cty CP Mía đường Hiệp Hòa, huyện Đức Hòa) đã ngưng hoạt động 2 năm qua, khả năng thu hồi nợ cho NLĐ là không cao. Theo Luật BHXH năm 2014, chỉ CĐCS tại Cty mới có quyền kiện DN nợ BHXH. Nhưng, khi DN còn đang hoạt động, BCH CĐCS không dám khởi kiện vì họ là những người làm công ăn lương. Đến khi DN ngưng hoạt động, cán bộ CĐ lo đi kiếm sống, họ không có thời gian, chi phí để đi kiện. Đến lúc đó họ mới nhờ đến LĐLĐ tỉnh thì đã muộn.
Tác dụng nhờ “thuốc đặc trị”
Để khắc phục, hạn chế tình trạng tình trạng nợ đọng, chậm đóng BHXH, đảm bảo quyền và lợi ích cho NLĐ, nhất là trong những tháng giáp Tết Nguyên đán, ngày 3.12.2018, UBND tỉnh Long An đã ban hành công văn 5747/UBND-VHXH chỉ đạo tăng cường công tác thu hồi nợ BHXH trên địa bàn. Thực hiện chỉ đạo của UBND tỉnh Long An, BHXH tỉnh đã tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra đột xuất đối với các DN nợ đọng, chậm đóng BHXH; thực hiện công khai danh tính các đơn vị nợ đọng kéo dài trên các phương tiện truyền thông, trang web của ngành.
Đặc biệt, BHXH tỉnh đã chuyển 3 hồ sơ của 3 DN nợ BHXH điển hình đến cơ quan Công an tỉnh Long An để xử lý do có dấu hiệu vi phạm quy định tại Điều 216 Bộ luật Hình sự (sửa đổi) có hiệu lực từ ngày 1.1.2018. Theo đó, tội trốn đóng BHXH cho NLĐ tùy theo mức độ vi phạm bị phạt tiền hoặc bị phạt cải tạo không giam giữ đến 2 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 7 năm.
Theo ông Mai Hữu Thơi - Giám đốc BHXH tỉnh Long An, nhờ sự chỉ đạo quyết liệt của lãnh đạo tỉnh Long An và việc thực hiện các biện pháp mạnh của cơ quan BHXH tỉnh mà tình hình nợ BHXH đã chuyển biến nhanh chóng. Chỉ trong tháng cuối cùng năm 2018, các DN đã nộp gần 135 tỉ đồng tiền nợ BHXH, trong đó số nợ BHXH kéo dài là trên 72 tỉ đồng; kéo giảm số nợ BHXH trên 53%. Nhờ đó mà tổng số nợ BHXH đến thời điểm 31.12.2018 chỉ còn 117 tỉ đồng, chiếm 1,82% số phải thu, thấp hơn chỉ tiêu được giao là 2%.