Mặc dù TPHCM đã có chiến dịch phát triển các tour du lịch “trên bến dưới thuyền” như là sản phẩm chiến lược, song kết quả không như mong đợi. Các tour không hấp dẫn du khách vì nhiều lý do, trong đó có việc thiếu quy hoạch đồng bộ cảnh quan hai bên bờ lẫn tuyến đường sông để đưa vào khai thác hiệu quả.
Sản phẩm nghèo nàn
Hiện nay du lịch TPHCM đứng trước nhiều thách thức khi đang bị cạnh tranh gay gắt từ các địa phương có ngành du lịch phát triển trong nước. Những năm trước đây, lượng khách quốc tế đến TPHCM chiếm trên 60% khách quốc tế đến Việt Nam và doanh thu toàn ngành du lịch TPHCM chiếm trên 45% doanh thu du lịch Việt Nam. Tuy nhiên, tỉ trọng khách quốc tế và doanh thu so cả nước những năm gần đây đã sụt giảm và dự báo sẽ tiếp tục giảm.
Bên cạnh đó, theo Công ty Saigontourist, chủ trương thành phố là phát triển du lịch đường sông, nhưng thật sự sản phẩm quá nghèo nàn, rất “cây nhà lá vườn”, tự phát. Vấn đề là phải tạo ra sự khác biệt. Song, TPHCM phát triển du lịch đường sông khác với du lịch đường sông của ĐBSCL thế nào thì chưa thấy rõ.
Nhiều ý kiến cho rằng TPHCM ưu tiên phát triển du lịch đường sông cần có cơ chế hỗ trợ chứ không nên xin - cho. Bến đậu, bến đỗ, cầu tàu… phải xã hội hóa, đẩy mạnh cho tư nhân làm.
Vào cuối năm 2015, Sở Du lịch TPHCM tham mưu và triển khai 7 tuyến du lịch, gồm 2 tuyến tầm ngắn, 3 tuyến tầm trung và 2 tuyến tầm xa kết nối các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long và Campuchia. Tuy nhiên, tour du lịch đường thủy nội đô trên kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè dài 4,5km rất ít khách. Tổng lượng khách tham quan trên sông bình quân mỗi năm chỉ tăng 11,5%.
Thiếu quy hoạch đồng bộ
Theo ông Phạm Huy Bình - Chủ tịch HĐTV Saigontourist, mặc dù có nhiều cố gắng, song kết quả du lịch đường sông của công ty trong những năm qua chưa đạt như kỳ vọng ban đầu. Có nhiều nguyên nhân, như hệ thống cầu tàu, bến bãi, các điểm dừng chân, dịch vụ dọc hai bên bờ, cảnh quan môi trường sông nước chưa thực sự hoàn thiện, cùng với tính đặc thù giá tour đường sông cao hơn tour đường bộ, nên loại hình này chưa thu hút khách.
Trước đó, Saigontourist được giao quản lý Công viên Bến Bạch Đằng là điểm đón nhận khách đường sông, tuy nhiên hiện nay, bến này không còn được khai thác đón khách mà phải chuyển về bến tàu Khu du lịch Tân Cảng khá xa trung tâm.
Bên cạnh đó, một điều phải kể đến là các dòng sông, con kênh bị ô nhiễm, bốc mùi, nhiều rác… Thành phố nên cho tàu du lịch cao cấp và tàu ăn đêm cập cảng Nhà Rồng, nạo vét các dòng kênh, nghiêm cấm xả thải và phóng uế xuống kênh, tạo cảnh quan trên bờ, lắp đặt hệ thống chiếu sáng, có đội thu gom rác…
Còn Giám đốc Sở Du lịch TPHCM Bùi Tá Hoàng Vũ cho rằng, Sở đang tập trung trong thời gian tới phát triển du lịch đường sông theo định hướng là trọng tâm, là sản phẩm chiến lược trong phát triển du lịch thành phố. Hiện nay khoảng cách giữa điểm đầu, điểm cuối các tour, tuyến còn xa. Để có thêm các điểm trung gian, Sở Du lịch sẽ phối hợp với Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn xây dựng các điểm đến ở các nhà vườn ven sông.
Ngoài ra, quan trọng nhất vẫn là chiến lược quy hoạch lâu dài trong phát triển hạ tầng du lịch. “Muốn có một sản phẩm du lịch đường sông là khó nhất. Theo lộ trình, phải có ít nhất 10 năm chuẩn bị. Trong quy hoạch, người ta sẽ tính toán chỗ nào là điểm dừng, chỗ nào là nơi vui chơi, mua sắm, ngắm cảnh… Đường sông của Singapore hẹp lắm, nhưng họ vẫn làm du lịch tốt, vì hai bên sông cảnh quan rất đẹp. Sở dĩ như vậy là từ khi xây dựng quy hoạch, người ta đã tính toán rất kỹ.
Còn Việt Nam ta “đùng một phát” là muốn có ngay sản phẩm. Phải có bước đi cụ thể, không thể “ăn xổi” theo nhiệm kỳ được. Và sẽ rất khó thành công vì tư duy nhiệm kỳ, đi tắt đón đầu ăn sâu vào bản chất của quản lý kinh tế Việt Nam rồi”, ông Nguyễn Văn Mỹ - Chủ tịch Hội đồng Lửa Việt Tour bình luận.