Khu danh thắng Tràng An mang một vẻ đẹp thanh bình, đến mức níu giữ, lôi kéo du khách muốn quay trở lại lần nữa. Cảnh đẹp nên thơ ở đây khác xa với ồn ào đô thị, nơi đây chỉ có sông, nước, núi và hang động, không có đường phố, không có nhà cao tầng, không có bụi bặm và ô nhiễm.

Đến Tràng An, ai cũng muốn được đắm mình trên dòng Sào Khê. Dòng sông ghi bao dấu ấn của lịch sử, nay vẫn chảy xanh biếc một màu. Theo sử sách, sông Sào Khê có từ thời Đinh Bộ Lĩnh, nối giữa sông Hoàng Long và sông Đáy.

Cái tên “Sào Khê” là do Lý Công Uẩn đặt tên năm 1005. Vị vua triều Lý đã từng đi trên sông Sào Khê để ra sông Đáy rồi về thành Đại La (kinh thành Thăng Long) năm 1010. Đến năm 1770, chúa Trịnh Sâm đi tuần thú Hoa Lư đã làm thơ do cảm xúc trước cảnh đẹp sông Sào Khê:

“Quay thuyền về ngắm bến Tràng An/ Ðường dạo Hoa Lư cũng thuận miền/ Sông như dải lụa, hang nhỏ nước/ Ðiệp trùng núi mọc cửa cài then/ Cố đô dời đổi đâu dấu tích/ Chỉ thấy quanh co núi, nước liền/ Hưng phế người xưa coi đã rõ/ Lòng dân đáng sợ chớ nên quên”.

Đi thuyền trên sông Sào Khê quả là một trải nghiệm thú vị. Hoa súng nở bung hai bên sông như muốn chào mời lữ khách tiếp tục khám phá. Người lái đò dường như đều tay chèo hơn, con đò nhịp nhàng rẽ nước, tạo thành gợn sóng tỏa ra, rồi chiếc đò sau lại tiếp nối. Cảm giác thiên nhiên kỳ thú càng kích thích, với tiếng nước róc rách nghe thật vui tai.

Nhìn xa, đoàn thuyền như những chiếc lá lập lờ trôi một cách chậm rãi, như hòa cùng dòng chảy của dòng sông. Du khách có thể cùng chèo vài nhịp để trải nghiệm cảm giác chèo đò. Tuy chậm nhưng cảm nhận khi đi đò thú vị hơn đi thuyền máy. Lý do để ở đây không dùng thuyền máy là sẽ gây ồn ào và ô nhiễm dòng sông. Điều đó chứng tỏ ý thức của người nơi đây trong bảo vệ thiên nhiên, môi trường.

Điều kỳ thú khi du lịch Tràng An chính là đi thuyền qua các hang động. Đây đúng là một trải nghiệm thú vị, vì sự chậm rãi của chiếc đò mà du khách có thể thoải mái ngắm nhìn cũng như chụp ảnh hang động, thưởng thức cảm giác cúi gập người khi gặp bóng tối của hang.

Động ở Tràng An có nhiều vẻ, sáng có, tối có, rộng có, hẹp có nhưng đều mang vẻ đẹp vô cùng. Mỗi động lại gắn với một câu chuyện, một sự tích dân gian, khiến du khách không cảm thấy chán khi du ngoạn nơi dây. Những chuyện về hang Si, hang Sính, hang Ba Giọt, hang Quy Hậu... được người lái đò kể có lẽ đã được lưu truyền từ rất lâu, đến nỗi đã trở thành truyền thống văn hóa, nay được lan tỏa tới du khách mọi miền.

Đến Tràng An, không những du khách có thể thoải mái chiêm ngưỡng vẻ đẹp tự nhiên mà còn có thể tìm hiểu về lịch sử, văn hóa bởi nơi đây có các di tích gắn với nhiều vĩ nhân trong quá khứ. Đó là đền Trình ở cửa vào hang Địa Linh, nơi thờ hai vị giám quan đã canh giữ nơi đây, đó là đền Trần, thờ Quý Minh Đại Vương - vị tướng trấn giữ ải Sơn Nam đời vua Hùng thứ 18. Các sự tích lịch sử được hướng dẫn viên kể lại càng tô thêm lòng tự hào dân tộc cho chúng ta.

Giờ đây, khu danh thắng Tràng An đã được tỉnh Ninh Bình đầu tư mạnh mẽ, với mong muốn được giới thiệu bản sắc văn hóa, lịch sử và cảnh đẹp thiên nhiên đến với cả nước và bạn bè quốc tế. Theo đó, ngành du lịch của tỉnh cũng được nâng tầm và thu được nhiều kết quả tích cực.

Tràng An là một điển hình cho cách làm du lịch bền vững và có chiều sâu, trở thành một thương hiệu du lịch nổi tiếng. Không chỉ đầu tư nạo vét lòng sông, nâng cấp hạ tầng, dịch vụ, tạo cảnh quan và môi trường thoáng đãng cho khách tham quan, Ninh Bình cũng chủ động đào tạo đội ngũ hướng dẫn viên, nhân viên để nâng cao chất lượng du lịch. Với cách làm đó, Tràng An tiếp tục là điểm đến hấp dẫn cho du khách trong và ngoài nước, viết thêm những trang sử vẻ vang cho vùng đất cố đô văn hiến.