Nguồn gốc tục xông đất

Tục xông đất đầu năm mới xuất phát từ mong muốn có một năm mới nhiều may mắn và hạnh phúc, tránh những điều xui xẻo của mọi nhà. 

Theo sách “Tục thờ cúng của người Việt” của tác giả Bùi Xuân Mỹ do NXB Văn hoá - Thông tin phát hành, người xưa tin rằng, ngày đầu năm nếu được người vui vẻ dễ tính tốt nết đến nhà trước nhất, thì cả năm trong nhà mọi việc sẽ hanh thông.

Người đến nhà đầu tiên của năm mới sẽ là người xông nhà, xông đất. Bởi vậy nhiều người phải chọn người xông nhà cho mình. 

Ngày nay, nhiều gia đình lại tìm người có tuổi hợp với gia chủ hoặc tuổi tốt của năm đó mời đến xông nhà. Cũng có gia đình, gia chủ tự xông đất lấy để tránh nghĩ ngợi về những phiền phức, rủi ro khi có người khác đến xông nhà. 

Thuở xưa, người đến xông nhà sẽ đốt một bánh pháo mừng, cất cao giọng chúc chủ nhà mọi điều tốt lành, tùy theo từng trường hợp: Tăng phúc tăng thọ (nhà có cha mẹ già), phong đăng hoà cốc (nhà nông), tốt tài sai lộc (nhà buôn bán, làm nghề), buôn may bán đắt, nhất bản vạn lợi (nhà buôn), thăng quan tiến chức (người làm việc cho nhà nước). 

Chủ nhà hoan hỉ đón chào và cảm ơn, đồng thời cùng chúc lại mọi điều hay, và có nơi còn đưa mừng tiền đựng trong một bao giấy nhỏ hồng điều gọi là phong bao. Tục đưa biểu tiền như vậy còn gọi là mở hàng.

Ý nghĩa của tục xông đất đầu năm

Theo quan niệm các cụ ngày xưa, việc xông đất hay xông nhà có ảnh hưởng rất lớn đến vận mệnh, tài lộc của gia chủ trong năm đó.

Nếu tìm được người xông đất tốt, hợp tuổi thì làm ăn nên làm ra, mọi chuyện tốt lành. Nếu gặp người xông đất không hợp với gia chủ thì cả năm đó sẽ khó khăn, không may mắn.

Tuy nhiên theo thời gian, những phong tục tập quán xa xưa dần trở nên mờ nhạt giữa nhiều sự thay đổi trong cuộc sống hiện đại. Tục xông đất bây giờ đã không còn đặt nặng về sự may mắn, hậu vận, cũng không còn nhiều quy tắc như trước.

Người nay coi đây là một niềm vui nho nhỏ mỗi khi Tết đến xuân về. Duy chỉ có điều không thay đổi, chính là chúng ta vẫn đi xông đất nhà bà con bạn bè với niềm vui và cầu một năm bình an may mắn đến với gia chủ.