Đỗ Cao Sang là cái tên khá có tiếng trên mạng xã hội. Anh được biết đến là người viết gần 3000 bài thơ lịch sử Việt Nam, dịch hơn 100 bài hát tiếng Anh ra thơ tiếng Việt, và thường xuyên tổ chức các lớp học tiếng Anh phát triển cộng đồng qua gương danh nhân thế giới và các bản tin thời sự quốc tế.

Ngoài ra, anh cũng là tác giả của 3 chương trình Xuperteens, Happykids, English Lights Your Homes (tự học tiếng Anh), hiện thu hút hàng nghìn lượt người quan tâm.

Trong đó, đáng chú ý nhất là chương trình English Lights Your Homes- chuyên hướng dẫn người học tự học tiếng Anh tại nhà, hiện thu hút rất nhiều bậc phụ huynh, học sinh và sinh viên theo học.

Mới đây, anh đã dành cho Báo Lao Động một cuộc trò chuyện về việc làm thế nào để tự học tiếng Anh hiệu quả.

Chào anh. Được biết anh là một trong số rất ít người thầy “đi ngược đám đông”, cổ vũ, kêu gọi mọi người tự học tiếng Anh tại nhà, thay vì tìm đến “thầy này lớp nọ”? Anh có thể giải thích lý do vì sao?

Điều này đơn giản thôi. Nếu tìm hiểu kỹ, bạn sẽ thấy hầu hết những người giỏi tiếng Anh, phần lớn là do bản thân họ tự yêu thích, tự đam mê, tự tìm tòi. Nỗ lực trong họ chiếm đến 80-90%, thậm chí là 100%.

Bản thân tôi cũng là một người trưởng thành từ việc tự học. Ngày xưa điều kiện khó khăn, ít thầy, không có sách vở, nhưng vì yêu thích mà vượt qua nghịch cảnh, tự nghiên cứu mà thi được vào một trường đại học chuyên ngữ tiếng Anh. Sự nỗ lực tự học tiếng Anh thực sự đã và đang mang lại cho tôi nhiều trải nghiệm thú vị. Tôi được đi Mỹ, đi Úc học tập, làm việc với nhiều người nước ngoài. 

Việc học tại các trung tâm không hiệu quả xét ra, không phải vì các trung tâm kém chất lượng, thầy yếu, cô kém, mà do chính người học chưa kiên trì tự học thêm ở nhà, ở công việc, ở bạn bè, ở sách và ở đời sống nói chung. Đây lại chính là tư duy sai trong việc tiếng Anh. Người ta đã quá lệ thuộc vào giáo trình, giáo viên và trường lớp trong khi ngôn ngữ không chỉ có vậy. Nói cần luyện tập bền bỉ, lâu dài. Với thời gian bền bỉ ấy, đi trung tâm sẽ rất tốn kém cả về mặt sức khỏe và tiền bạc.

Đó chính là lý do tôi làm việc ngày đêm để chỉ với mục đích truyền cảm hứng tự học cho người học, làm sao để họ vừa đỡ vất vả, lại vừa đạt hiệu quả tối đa nhất có thể.

Vai trò của việc tự học quyết định đến gần như toàn bộ kết quả thành - bại của người học tiếng Anh? Nhưng tại sao nhiều người vẫn mải miết tìm đến các trung tâm tiếng Anh?

Xét về sâu xa, bản chất của giáo dục đào tạo là tự giáo dục, tự đào tạo. Dù bạn có thầy, có sách, có bạn thì kết quả của giáo dục vẫn là do quá trình tự chuyển hóa. Ví như bạn có thể dẫn con ngựa ra bờ suối, còn việc ngựa uống nước hay không lại là chuyện của con ngựa.

Tuy nhiên, cũng cần xét đến đặc điểm của nền giáo dục nước ta. Tự học rất xa lạ với người Việt Nam bởi ta đa phần quen với đọc chép, học thuộc theo yêu cầu của sách và giáo viên. Học sinh giỏi nghĩa là thuộc bài mẫu, đáp ứng tiêu chí và ý đồ của đáp án.

Bởi thế, có những vấn đề rất đơn giản nhưng phản ứng của sinh viên (và cả người lớn) lại chậm chạp, lủng củng, rối ren. Thuyết trình kém, diễn đạt viết và nói yếu là do ta thiếu tự học, tự rèn.

Cụ thể với phương pháp của anh, người học sẽ học được những gì?

Học viên sẽ được quay được về bên trong, tìm kiếm sự nỗ lực từ chính bản thân mình, không tìm kiếm vu vơ ở bên ngoài nữa, cũng không vội vàng, hoang mang hay sợ hãi.

Mọi người sẽ hiểu ra, học tiếng Anh là cả một quá trình, không thể “ăn xổi”, không thể “cấp tốc”. Tự học có rất nhiều điểm mạnh và ích lợi không thể mô tả lại cho người chưa đi sâu vào nó. Bạn chỉ có thể cảm nhận sự tuyệt vời của tự học khi bạn đã trải nghiệm đủ sâu sắc.

Ví dụ như, tự học giúp thúc đẩy sự tự tin vì bạn sẽ hiểu rõ tiềm năng của chính mình. Ngoài ra, tự học sẽ nâng cao sức sáng tạo, đào sâu tư duy. Hơn nữa, bạn có thể chọn cái mình thích, lựa thời gian, địa điểm… mà không bị phụ thuộc vào bất cứ ai.

Mặc dù là tự học, nhưng vài trò của người thầy ở đâu trong quá trình này?

Người thầy có ba vai trò chính. Một là đưa thay đổi tư duy, phương pháp cho người học. Hai là thay đổi thái độ người học, truyền cảm hứng và giúp người học tự tìm ra cảm hứng. Ba là cung cấp kiến thức chuyên môn. Trong đó, vai trò thứ ba ngày càng mờ nhạt và không quá quan trọng. Vì kiến thức chuyên môn, người học có thể tìm ở bất cứ đâu, và nó gần như vô tận. Giáo viên không thể dạy hết được.

Tôi hỗ trợ người học gần như 24/24h qua chương trình học trực tuyến vào các buổi tối trong tuần và qua mạng xã hội. Thời gian qua, rất nhiều bạn trẻ và phụ huynh cả nước đã quen với tự học và hiểu sâu sắc hơn về tự học Anh văn. Mọi người trở nên hào hứng, làm bài tập chăm chỉ đêm ngày. Tôi thấy vui khi nhìn thấy quá trình tự chuyển hóa này.

Vậy bí quyết tự học tiếng Anh là gì, theo anh?

Qua thực tế công việc, tôi nhận ra nhiều người đến 50 tuổi vẫn không hiểu tự học là gì, tự học phải như thế nào.

Tự học giống như ăn buffet với hơn 1000 món từ khai vị đến tráng miệng. Ăn gì là quyền ở mình. Không ăn là quyền ở mình. Đừng nên máy móc và đừng nên ngóng đợi ai đem món đến. Nghĩa là bạn phải chọn thứ nào hợp với mình và con mình. Nhưng có hai “thức ăn” phải “ăn” ngay và luôn khi muốn học tiếng Anh là bảng chữ cái ABC và thuộc cho được tối thiểu 50 động từ bất quy tắc.

Ngoài ra, bạn nên lưu ý, nghe và đọc phải được ưu tiên đặc biệt. Nghe, đọc nên chiếm 8 phần thời gian mà nói, viết chỉ nên chiếm 2 phần thôi.

Với ngôn ngữ, bạn đừng nên làm rối, làm ẩu, làm tắt. Kiên nhẫn làm đi làm lại mới là quan trọng.

Chọn tài liệu học nên dựa vào nguyên lý 7/3. Nghĩa là 7 phần đã biết và 3 phần chưa biết. Làm vậy, bạn không bị quá căng não cũng không quá dễ dãi.

Cuối cùng, ngôn ngữ là đời sống. Đời sống thì mênh mông như biển cả. Giáo trình và khóa học như vài ba giọt nước. Đừng mong dựa vào giáo trình và thầy cô để trở nên giỏi giang. Hãy chủ động tự học, tự nghiên cứu, tự tìm tòi, luôn khát khao, luôn háo chữ…

Phải biết trân quý và nâng niu kiến thức, nâng niu từ vựng. Coi trọng cái gì thì bạn mới mong có cái đó.

Xin chân thành cảm ơn anh!