Vào thời điểm này, theo khung kế hoạch thời gian năm học, thầy cô các trường rất bận rộn với công việc cuối năm: Ôn tập, kiểm tra học kỳ II, chấm bài kiểm tra, nhập điểm, tổng kết điểm, xét học tập, học lực, rèn luyện, hạnh kiểm học sinh.

Mặc dù khối lượng công việc nhiều, thầy cô đều phải cố gắng hoàn thành đúng tiến độ để đảm bảo tổng kết năm học theo kế hoạch trước 31.5.

Điều khiến không ít thầy cô trăn trở là việc xếp loại hạnh kiểm học sinh. Rất nhiều năm làm công tác chủ nhiệm, năm nào cũng vậy, tôi cùng đồng nghiệp tham gia xét hạnh kiểm - rèn luyện cho học sinh. Không phải lúc nào việc này cũng diễn ra suôn sẻ, bởi nhiều khi, có sự bất đồng ý kiến, quan điểm giữa thầy cô với thầy cô, giữa thầy cô với phụ huynh.

Ngành giáo dục đã có những quy định, thông tư hướng dẫn cụ thể về việc đánh giá kết quả rèn luyện của học sinh. Tuy nhiên, thực tế, hành vi, vi phạm của học sinh về nội quy của trường diễn ra muôn màu muôn vẻ về hình thức, tính chất, động cơ, mức độ vi phạm.

Không thể lấy học sinh A làm chuẩn để xét học sinh B, và cũng không thể so sánh hạnh kiểm em này với em khác. Vậy nên việc xét hạnh kiểm học sinh cuối năm khiến thầy cô rất đau đầu, không thể tránh khỏi bất đồng và mất thời gian. Thậm chí, nhiều khi thầy cô còn phải chịu tai tiếng với phụ huynh, học sinh.

Giáo viên chủ nhiệm lớp luôn muốn bảo vệ học sinh của mình, muốn lớp có nhiều học sinh hạnh kiểm tốt, khá hơn lớp đồng nghiệp. Còn việc xếp loại hạnh kiểm học sinh trung bình, yếu (đối với học sinh lớp 8 - 12); đạt, chưa đạt đối với học sinh lớp 6,7 là việc cực chẳng đã đối với giáo viên chủ nhiệm lớp.

Thủ tục hành chính đang trói buộc giáo viên

Để có căn cứ xếp loại học sinh hạnh kiểm trung bình, yếu; đạt, chưa đạt thì cần phải có hồ sơ đầy đủ: Bản tường trình vi phạm, bản kiểm điểm, biên bản vi phạm do lớp lập, biên bản vi phạm do Đội lập, tang chứng, vật chứng… rồi phải mời phụ huynh học sinh vi phạm đến để phối hợp giải quyết. Nếu phụ huynh không đồng ý thì lập hội đồng kỉ luật để xem xét. Với thủ tục như vậy, giáo viên khó có đủ quyết liệt để xếp loại hạnh kiểm học sinh cho thực chất.

Cuối năm học 2021-2022, em N.H.D - học sinh lớp 8 do tôi làm công tác chủ nhiệm thường xuyên vi phạm nội quy trường: Không đeo khăn quàng, nhuộm tóc, không chép bài, vô lễ với thầy cô… Ấy vậy mà khi hội đồng xét hạnh kiểm em xếp loại trung bình thì phụ huynh phản đối với lý do "em nhỏ dại mong thầy bỏ qua". Nếu để hạnh kiểm trung bình sau này cháu mặc cảm với bạn bè, hàng xóm, ảnh hướng đến tương lai đủ điều. 

Phụ huynh em H.D cố tìm đến nhà tôi để thuyết phục. Tôi trả lời việc xét hạnh kiểm học sinh là do hội đồng nhà trường căn cứ vào mức độ vi phạm, căn cứ vào điều lệ trường, không phải do cá nhân tôi. Điều này khiến phụ huynh ra về với thái độ ấm ức, lẩm bẩm “thầy ác quá". Không bằng lòng, hôm sau phụ huynh em H.D còn đến trường gặp thầy hiệu trưởng để chất vấn. 

Nạn bạo lực học đường ngày càng gia tăng, việc xử lý xem xét kỉ luật nói chung, xếp loại rèn luyện, hạnh kiểm học sinh nói riêng là một giải pháp góp phần giáo dục học sinh thực hiện tốt nội quy của nhà trường, pháp luật của Nhà nước. Vì vậy mong thầy cô xử lý, xếp loại đúng qui định. Phụ huynh, học sinh thông cảm cho thầy cô khi phải làm “quan tòa” xét rèn luyện, hạnh kiểm học sinh.