Đầu tháng 3, GS Phan Thanh Sơn Nam (Trưởng khoa Kỹ thuật Hóa học của trường Đại học Bách Khoa) bị một tài khoản người dùng tố cáo "gian lận khoa học" trên Bách khoa toàn thư mở (Wikipedia).
Cụ thể, tài khoản trên nêu ông Nam "gian lận kết quả nghiên cứu bằng cách tái sử dụng cùng một phổ cộng hưởng từ của cùng một lần đo cho nhiều kết quả khác nhau trong một số bài báo khác nhau không liên quan".
Bài tố cáo cũng dẫn ra các bài báo lặp lại phổ cộng hưởng từ. Những bài báo này được đăng trên tạp chí khoa học quốc tế từ năm 2014-2020.
Sau đó, GS Nam thừa nhận chuyện bài báo khoa học có hình ảnh hay dữ liệu giống bài báo khác trong chính nhóm mình, dù chỉ trong phần phụ lục là sai.
Theo GS Nam, trong 4 bài báo bị phát hiện sai sót, ông trực tiếp viết phần phụ lục. Tiếp đó, một người hướng dẫn khác trong nhóm chịu trách nhiệm kiểm tra trước khi tới trưởng nhóm, tức ông Nam đọc lần nữa. Để cẩn thận hơn, nhóm nghiên cứu đã phân công 2 người kiểm tra nhưng vẫn không tránh khỏi sai sót.
Ông Nam gửi lời xin lỗi cộng đồng vì đã tổ chức nhóm nghiên cứu không tốt, không hướng dẫn học trò kỹ lưỡng để xảy ra các lỗi trên.
Sáng 18.3, Trường Đại học Bách khoa (Đại học Quốc gia TPHCM) cho biết, Hội đồng Khoa học khoa Kỹ thuật Hóa học đã có buổi họp với GS Nam về sự việc trên.
Buổi họp đi đến kết luận, trong một số bài báo khoa học của nhóm nghiên cứu do GS Phan Thanh Sơn Nam đứng đầu đã xảy ra tình trạng một số dữ liệu (cụ thể là ảnh phổ) của bài báo sau có sự trùng lặp với bài báo trước.
Nhóm nghiên cứu bao gồm nhiều thành viên, đóng các vai trò khác nhau từ tiến hành thực nghiệm, thu thập, sắp xếp dữ liệu và GS Sơn Nam trong vai trò trưởng nhóm nghiên cứu kiểm tra lần cuối trước khi công bố.
"Trong quá trình thực hiện, vẫn còn sai sót xảy ra với quy trình này. Đây là sai sót khoa học, cần được chỉnh sửa theo quy trình của các tạp chí" - Trường Đại học Bách Khoa khẳng định.
Để khắc phục sự việc này, nhóm nghiên cứu đã liên hệ với Ban biên tập các tạp chí đã xuất bản và đã được chấp nhận cho chỉnh sửa. Đồng thời, cũng rà soát tổng thể các bài báo đã xuất bản của nhóm để đảm bảo chất lượng và tính chính xác của các công bố.
Bên cạnh đó, nhóm nghiên cứu đã tăng cường các tiến sĩ để kiểm tra kỹ hơn và kiểm tra chéo dữ liệu giữa các nhóm nhỏ cứu để cải tiến, thay đổi kịp thời trong quy trình xây dựng kế hoạch, thực hiện và thẩm duyệt các nội dung nghiên cứu trước khi công bố.
Qua sự việc này, Phòng Khoa học công nghệ và Dự án, Trường Đại học Bách Khoa đề nghị các nhóm nghiên cứu, các thầy cô giáo trong toàn trường chủ động rà soát các công bố khoa học, quy trình thực hiện và công bố nghiên cứu để tránh tối đa các sai sót có thể xảy ra. Nếu có sai sót phát hiện, cần nhanh chóng công bố và thực hiện chỉnh sửa sớm nhất có thể theo quy trình của tạp chí...