Từ kỹ năng cụ thể đến sáng tạo thích ứng

Xã hội đang thay đổi một cách nhanh chóng, biến động, bất định và có thể chứa đựng đầy rủi ro… là những điều dễ dàng nhận thấy trong những năm gần đây, nhất là thời điểm diễn ra đại dịch COVID-19 kéo theo những khủng hoảng về kinh tế, đời sống.

Chia sẻ về đào tạo nguồn nhân lực để thích ứng với thời đại mới, ông Nguyễn Cao Trí - Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Văn Lang chia sẻ, sinh viên ngồi trên ghế nhà trường 4-5 năm, các trường dạy cho các em điều xảy ra trong quá khứ và hiện tại nhưng không dự báo, trang bị cho người học kiến thức để thay đổi trong tương lai. Vì thế, ngay khi các em vừa ra trường đã lạc hậu.

Từ đó, ông nhấn mạnh chúng ta cần thay đổi tư duy và cách tiếp cận trong đào tạo.

"Tương lai có thể sẽ có những điều bất ngờ xảy ra, giáo dục cũng phải thay đổi, đào tạo ra lực lượng lao động biết thích ứng với sự thay đổi và ứng phó với những rủi ro đến bất ngờ. Trước đây, mình dạy cho sinh viên một kỹ năng cụ thể, ví dụ sản xuất 1 cái ly nhưng trong 1-2 năm tới, người ta không sử dụng cái ly đó nữa thì mình làm gì?

Tức là, phải chuyển từ dạy một kỹ năng cụ thể sang sáng tạo thích ứng. Khi xã hội thay đổi, bối cảnh thay đổi, doanh nghiệp thay đổi thì mình phải làm được cái người ta cần. Trường học phải dạy tư duy sáng tạo, năng lực thích nghi, thích ứng”, ông Trí phân tích.

Dẫn chứng thêm về sự thay đổi, ông Trí kể về sự ra đời của máy fax hay điện thoại. Có thể thấy rất rõ, cách đây 20 năm khi máy fax, điện thoại ra đời thì chúng ta nghĩ thế giới này tuyệt vời, có thể ngồi đây fax cái mà nửa vòng trái đất có thể nhận được. Thế nhưng sau đó khi email ra đời, rồi đến thời đại của mạng xã hội đã thay thế toàn bộ những thứ đó.

Chú trọng tới tư duy

Chia sẻ về sự thay đổi nhanh chóng, bà Phan Tú Quyên – Giám đốc vận hành và thành viên ban lãnh đạo Microsoft Việt Nam cho biết, một vài năm trước, chúng ta chỉ nghĩ đến Facebook thôi nhưng bây giờ Tiktok lại đang chiếm lĩnh thị phần và biết đâu lại có thể xóa sổ Facebook một ngày, bà Quyên phân tích để nói rằng công nghệ, xã hội đang thay đổi rất nhanh. Bà Phan Tú Quyên cho rằng mỗi người cần có tư duy phát triển và phải luôn luôn học hỏi.

Với kinh nghiệm nhiều năm làm công tác đào tạo, trước những biến động của xã hội, TS Nguyễn Cao Trí chỉ ra rằng hiện nay cần chú trọng đào tạo cho sinh viên tư duy để làm ra các sản phẩm, phát triển sản phẩm đó, các góc tiếp cận và đo lường hiệu quả. Đây là cách giúp sinh viên có một tư duy tốt để ra trường có thể tiếp cận được công việc một cách có chiều sâu hơn và tạo ra cơ hội mới.

Ông Nguyễn Cao Trí nói về câu chuyện của chiếc iPhone, từ đời đầu tiên cho đến nay đã là iPhone 14, cơ bản về hình thức không có nhiều thay đổi nhưng về phần mềm đã cải tiến rõ rệt, đó là sự thay đổi của tư duy. Ông nhấn mạnh đến sự quan trọng của tư duy, song cũng thừa nhận rất khó để thay đổi.

“Nếu chúng ta không thay đổi được tư duy thì làm cái gì cũng khó. Nhưng để thay đổi tư duy thì không đơn giản” - ông Trí trăn trở và đề xuất để có một nguồn lực tốt trong tương lai thì cần sự thay đổi mạnh mẽ của các trường học.

Sinh viên không thể dành 1-1,5 năm chỉ để học những kiến thức cơ bản như tin học cơ bản, tiếng Anh cơ bản, các môn khoa học cơ bản…. như hiện nay. Những điều này cần được trang bị cho sinh viên ngay từ bậc phổ thông để khi lên đại học các em sẽ chuyên tâm học nâng cao. Do đó, TS Nguyễn Cao Trí bày tỏ, để thay đổi cần một chiến lược giáo dục hợp lý ngay từ bậc mầm non, phổ thông.