Sinh ra và lớn lên tại làng nghề khảm trai Chuôn Ngọ, huyện Chương Mỹ, Hà Nội, Trịnh Tuấn Anh – sinh viên Đại học Bách khoa Hà Nội từng chứng kiến nhiều trường hợp bị tai nạn lao động trong quá trình khai thác lớp xà cừ từ vỏ trai. Nhiều người khác bị mắc các bệnh về đường hô hấp và bệnh về da do làm công việc này.

Từ những lý do trên, tháng 6.2022, Tuấn Anh cùng 4 thành viên khác cùng nhau nghiên cứu, tạo ra sản phẩm máy tận thu xà cừ ngọc trai. 

Nguyễn Kim Phường – sinh viên Đại học Bách khoa Hà Nội cho biết, ban đầu cả nhóm gặp khó khăn trong việc chọn cơ cấu phù hợp, do hình dạng vỏ trai phức tạp. Thế nhưng, sau quá trình liên tục học hỏi, cải tiến, sản phẩm hiện tại đã mang về những thành công bước đầu. 

"Chiếc máy hiện tại được tự động hóa quy trình thu lớp xà cừ, ứng dụng phương pháp mài vô định hình - phun hạt mài và hoạt động trong không gian khép kín, giảm thiểu tối đa độc hại" - Kim Phường chia sẻ. 

Chiếc máy gồm 2 phần chính là cụm thân trên và cụm thân dưới. Cụm thân trên bao gồm hệ thống vòi phun và cụm băng tải. Cụm thân dưới bao gồm phễu đựng hạt mài và hệ thống xử lý. 

Đầu tiên, vỏ trai được đặt trên hệ thống băng tải chuyển động tịnh tiến tới buồng phun. Tại đây, 2 vòi phun sẽ chuyển động lắc, phun trực tiếp hạt mài với áp suất cao lên mề mặt vỏ trai. Kết quả thu được là vỏ trai đã được loại bỏ tối thiểu 90% lớp sừng và lớp đá vôi, chất lượng bề mặt tương đương so với sản phẩm làng nghề.

Thông thường, người lao động mài thủ công sẽ mất từ 30-35 phút/ vỏ trai. Còn với chiếc máy này, một chiếc vỏ trai được làm sạch lớp xà cừ chỉ sau 5-7 phút. Nếu bình thường một người làm được 24 vỏ/ ngày thì nay sẽ làm được 96 vỏ/ ngày nếu sử dụng máy này. 

Trong tương lai, cả nhóm dự định cải tiến thêm về quy trình cấp phôi tự động và quy trình lọc lại hạt mài. Nhóm mong muốn có thể tối ưu giá thành để đưa sản phẩm đến gần hơn với nhiều người lao động trong lĩnh vực này. 

Vừa qua, tại vòng chung kết Cuộc thi Sáng tạo trẻ 2022 do Đại học Bách khoa Hà Nội chủ trì, phối hợp với các tổ chức, doanh nghiệp, các trường đại học khối kỹ thuật và các đơn vị chuyên môn tổ chức, dự án "Tận thu xà cừ ngọc trai" đã được trao giải  ba. 

Bà Nguyễn Thị Hồng Minh - Phó Trưởng phòng Quản lý nghiên cứu - Đại học Bách khoa Hà Nội, thành viên ban tổ chức Cuộc thi Sáng tạo trẻ 2022 nhận xét máy tận thu xà cừ là một sản phẩm mang tính nhân văn, gần gũi với người dân làng nghề. 

"Đội đã có sự cố gắng và có bước nhảy rất tốt trong suốt quá trình tham gia cuộc thi. Đến thời điểm này sản phẩm về cơ bản đã hoàn thành và đã có thể chuyển giao công nghệ" - bà Hồng Minh nói.